1- Şiir okunduğu zaman bir duygu, düşünce, derinlik, ses, ritim, ahenk uyandırır. Düz yazı ise bir duygu, düşünce, derinlik, ses, ritim, ahenk gerektirmez.Bize daha çok bilgi vermeye yöneliktir.
2- Şiir az kelime çok anlam içerir. Düz yazı ise uzun ve doğal konuştuğumuz gibidir.
3- Şiir de bir vurgu, sıradışılık olur.Neyin söylendiğinden çok nasıl söylendiği önemlidir. Düz yazıda ise bu yoktur.Okunduğu gibidir, vurgu ve sıradışılık gerektirmez.
Düz yazı,daha çok detaylarla ilgilenir çoğu kez okuyucuyu yorabilir. Fakat şiiri düz yazıdan ayıran incellik tabiri caiz ise yüreğinin tam ortasından vurmak:) ve en mükemmeli bir kaç dize ile sayısız cümleyi kısaca bir arada süsleme ve mesaj verme sanatı.
Şiir ile Düzyazı Arasındaki Farklar Nelerdir
Kesin bir ölçü değilse de şiirle duygular, düzyazıile düşünceler daha iyi anlatılır. Ziya Gökalp de bu görüştedir: “Şuur devrinde şiir susar, şiir devrinde şuur seyircikalır.“
Cumhuriyet öncesi edebiyat dönemlerinde aşktan yiğitliğe, övgüden eleştiriye, mektuptan şehrengize pek çok konu şiir ile işlenmiştir. Şiir düşünce aktarımına düzyazı kadar elverişli değildir. Günümüzdeki bilgi yığınlarını anlatmak için artık şiir yetmez. Düzyazılar; bilgi ise bilgiyi, sanat ise sanatı birtakım mazmunların, söz oyunlarının arkasına gizlemeden verdiklerinden, okuyucu anlatılanlarıdaha kolay anlar. Zaten düzyazı ile yazılmış yazılardan sanat değeri olanlar dışta bırakılırsa, öğreticiliğin ağır bastığı görülür. Şiirin dizesine karşılık düzyazının cümlesi, şiirin bentlerine karşılık düzyazının paragrafı vardır.
Şiirde ölçü ve uyak kaygısı olduğu için, istenilen sözcük istenilen yerde kullanılamaz; eşanlamlıları, yakın anlamlılarıkullanılır. Düzyazıda böyle bir kaygı yoktur. Yine aynı nedenden, şiirde cümle ögelerinin yerleri değiştirilebilir, sözcük öbekleri tersine çevrilebilir. Bu da şiir dilindeki düşüncenin açıklığına gölge düşürülebilir; fakat düzyazıda bunlara gerek kalmadan duygu ve düşünce daha kolay anlatılır. Okuyucu da birçok sanat oyunlarıarasına gizlenmişgerçeğe ulaşmaya uğraşmaz.
Divan şiirinde birim genellikle beyit olduğundan cümle uzunluğu en çok bir beyittir. Düzyazıda cümleler daha uzun olabilir; bu da kimi zaman anlatımdaki açıklığı bozar.
Düzyazı ile öncelikle bilim, sanat ve teknoloji konularında öğretici kitaplar, ders kitapları ve tezler yazılmaktadır.
