Kaşıntı nedir?
Vücudun herhangi bir yerinde meydana gelen ve kaşıma dürtüsünü tetikleyen duruma kaşıntı denir. Kaşıntı her insanın başına gelebilir ve bölgesel olabileceği gibi tüm vücuda yayılmış halde de olabilir. Kaşıntıya yol açan sebeplere göre bazı vakalarda geceleri artış görülebilir. Kaşıntının tıpta adı “pruritus” olarak geçer.
Vücut geneline yayılan kaşıntının tedavisi bölgesel kaşıntıdan daha zordur. Kaşıntılar kızarıklık, kurdeşen, döküntü, su toplaması gibi cilt lezyonlarıyla birlikte görülebilir. Bu gibi durumlarda bir uzman yardımı alınması gerekir zira ilaç tedavisi olmadan kaşıntı geçmeyebilir.
Bunların yanında cilt kuruluğu da kaşıntıya sebebiyet verebilir. Kaşıntı uzun zaman boyunca sürebilir, bu gibi durumlarda kaşımak cildi tahriş ederek yaralanmasına ve enfekte olmasına sebep olabilir.
Kaşıntının nedenleri nelerdir? Vücutta kaşıntı neden olur?
Itch_02
Ciltte görülen kaşıntının pek çok sebebi olabilir. Bunlardan en sık görülenleri aşağıdaki gibidir:
Cilt kuruluğu.Genellikle kızarıklık, döküntü vb. belirtiler göstermez ve kaşıntıya yol açar. Sebebi yaşlılık ya da çok sık banyo yapmak, fazla nemsiz ortamlarda kalmak olabilir.
Cilt hastalıkları ve ciltte ortaya çıkan bazı durumlar. Egzama, gül hastalığı, uyuz, suçiçeği, bit, mantar, pişik, böcek ısırıkları ve ürtiker gibi durumlar ciltte kaşıntıya, kızarıklığa, tahrişe, döküntü ve su toplamasına yol açabilir ve genellikle bölgeseldir.
İç hastalıkları. Kaşıntı bazen altta yatan bazı hastalıklardan kaynaklanıyor olabilir. Karaciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği, demir eksikliği anemisi, tiroit bezi hastalıkları ve lösemi, lenf kanseri gibi bazı hastalıklar ile AIDS/HIV gibi durumlar kaşıntıya yol açabilir. Bu kaşıntılar genellikle tüm vücudu etkiler. Sürekli kaşınma hissi olmasına rağmen cilt normal görünüyor olabilir.
Sinir hastalıkları.MS hastalığı, şekerli diyabet, sinir sıkışması ve zona hastalığı gibi sinir sistemi sorunları da kaşıntıya yol açabilir.
Tahriş ve alerjik reaksiyonlar.Yün, lateks, kimyasallar, makyaj ürünleri, sabun, deterjan vb. maddeler ciltte tahriş ve kaşıntıya yol açabilir. Bazı durumlarda kozmetik ürünleri, bitkiler, polenler vb. alerjiye sebep olabilir. Besin alerjileri ve kedi köpek alerjileri de ciltte kaşıntıya sebep olmaktadır.
İlaçlar. Antibiyotikler, mantar karşıtı ilaçlar ve narkotik ağrı kesiciler gibi ilaçlar ciltte döküntülere ve kaşıntıya sebep olabilir.
Hamilelik boyunca bazı kadınlarda özellikle karın ve basen bölgesinde cilt kaşıntısı görülebilmektedir. Ayrıca egzama gibi bazı cilt hastalıkları hamilelikte kötüleşebilmektedir.
Kaşıntı için hangi doktora gidilir, kaşıntıya hangi bölüm bakar?
Kaşıntının birçok sebebi olabildiği için birçok sağlık uzmanı kaşıntı vakalarına bakmaktadır. Genellikle aile hekimleri, dahiliye uzmanları, çocuk hastalıkları uzmanları ve cilt hastalıkları uzmanları kaşıntı vakalarına bakar. Alerjiye bağlı kaşıntılarda immünoloji ve alerji uzmanlarına da danışmak mümkündür. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan ya da cinsel organlardan kaynaklanan kaşıntılarda ise jinekolog ya da ürolog yardımı almak gerekir.
Bazı kronik hastalıklara bağlı kaşıntılarda ise bu hastalıklarla ilgilenen branşlara başvurmak gerekir; endokrinoloji, gastroenteroloji, sinir hastalıkları, kan hastalıkları, onkoloji, nefroloji, zührevi hastalıklar gibi. Bazı kaşıntı vakalarıyla ise acil durum uzmanları ilgilenebilmektedir.
Aşağıdaki belirtileri gösteriyorsanız mutlaka bir sağlık uzmanına danışın:
Eğer kaşıntı iki haftadan uzun sürüyorsa ve kişisel önlemlerle düzelmiyorsa
Eğer kaşıntı çok şiddetliyse ve günlük faaliyetlerinizi yapamaz, uyuyamaz hale geldiyseniz
Eğer kaşıntı aniden başladıysa ve sebebini açıklayamıyorsanız
Eğer kaşıntı tüm vücudu etkiliyorsa
Eğer aşırı yorgunluk, kilo kaybı, dışkılamada ve idrara çıkma alışkanlıklarında değişiklik, ateş, ciltte kızarıklık gibi belirtiler ve semptomlar kaşıntıya eşlik ediyorsa
Kaşıntı nasıl geçer? Kaşıntı tedavisi nasıl olur?
Kaşıntının sebebini bulmak ve altında yatan hastalıkları tedavi etmek kaşıntı problemini çözmenin ilk adımıdır. Kaşıntının sebebi belirlendikten sonra aşağıdaki tedavi yöntemleri uygulanabilir:
Kortikosteroid kremler. Eğer ciltte kızarıklık ve kaşıntı varsa doktorunuz etkilenen bölgelere sürmeniz için bu kremleri önerebilir.
Kalsinörin inhibitörleri. Bazı vakalarda eğer kaşıntıdan etkilenen bölge çok geniş değilse Protopic ve Elidel gibi bazı ilaçlar kortikosteroid kremler yerine kullanabilir.
Antidepresanlar. Prozac ve Zoloft gibi ilaçlar bazı durumlarda reçete edilebilir.
Antihistamin ilaçlar. Bu ilaçlar genellikle alerjiden kaynaklı kaşıntılar için verilir ve ağızdan alınır. Uyku ve iştah artışı gibi yan etkileri olabilir.
Eğer kaşıntıya bir ilaç sebep olduysa bu ilacı değiştirmek ya da ilaç tüketimini kesmek kaşıntının ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Çoğu ilaç genellikle kaşıntıyla birlikte döküntüye sebep olur.
Eğer kaşıntıya sebep olan bir tür iç hastalıksa bu hastalığı tedavi etmek kaşıntının geçmesini sağlayacaktır. Hastalık tedavi edilirken kaşıntı dindirici ilaçlar reçete edilebilir.
Evde kaşıntı tedavisi nasıl olur?
Kaşıntıyı geçici olarak rahatlatmak için kendi kendinize şu yöntemleri uygulayabilirsiniz:
Kaşınmanıza sebep olan maddelerde ve durumlardan kaçının. Semptomlarınızın kötüleşmesine yol açan durumları belirleyin ve bunlardan kaçınmaya çalışın. Kaşıntıyı tetikleyen sert giysiler, fazla sıcak bir oda, çok sık ya da sıcak duş almak, parfümlü sabun ya da deterjan gibi maddeler, mücevherler ya da temizlik ürünleri vb. olabilir.
Cildinize yüksek kaliteli ve uygun bir cilt nemlendiricisi sürün. Krem, jel, merhem formundaki ürünleri günde en az bir kez kaşınan bölgeye uygulayabilirsiniz.
Cildi ferahlatmak maksimum yüzde 1 mentol içeren için jel ve kremler kullanabilirsiniz.
Kaşınan bölgeye reçetesiz satılan hidrokortizon içeren kaşıntı giderici kremler ve losyonlar sürebilirsiniz. Aynı zamanda kalamin içeren kremler de işinize yarayacaktır. Bölgesel anestezik etkili kremler de kullanabilirsiniz.
Kaşınan bölgeyi mümkün olduğunca kaşımayın. Eğer kaşımadan duramıyorsanız kaşınan bölgenin üzerini sarın. Tırnaklarınızı kesin ve geceleri yatarken eldiven takın.
Soğuk ve ıslak bezle kompres uygulayın. Kaşınan bölgeye soğuk ve ıslak bir bez ya da giysi ile kompres yapmak kaşıntının azalmasına yardımcı olacaktır.
Soğuğa dönük ılık duş alın. Sıcak duşlar geçici olarak rahatlama sağlasa da daha sonra kaşıntının şiddeti artabilir. Duş alırken keselenmeyin ve cildi tahriş edecek ürünler kullanmayın. Sabunlarınızı parfümsüz, bitkisel içerikli olanlardan seçin. Eğer alerjiden kaynaklanan kaşıntı probleminiz varsa alerjik ciltler için olan duş ürünlerini kullanabilirsiniz. Duş aldıktan sonra mutlaka bir nemlendirici kullanın.
Stresten kaçının. Stresli durumlar kaşıntınızın artmasına sebep olabilir. Hatta bazen yalnızca stres yüzünden psikolojik olarak kaşınabilirsiniz. Psikolojik yardım almak, davranış düzenleme terapileri almak, meditasyon ve yoga yapmak stresle başa çıkabilmek için deneyebileceğiniz bazı yollardır.
Reçetesiz yazılan ilaçlar kullanmayı deneyin. Benadryl gibi bazı ilaçlar uykulu olmanıza sebep olabilir. Eğer geceleri kaşıntınız artıyor ve sizi uyutmuyorsa bu tip ilaçları kullanabilirsiniz. Ancak yine de bu ilaçları kullanmadan önce doktorunuzun onayını almanızda fayda var.
Kaynaklar:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/itchy-skin/diagnosis-treatment/drc-20355010
https://www.medicinenet.com/itch/article.htm
