Orucu kasten, yani mazereti olmadığı halde bilerek bozmak, Ramazan’ın hürmetine saygısızlıktır ve büyük günahtır. Hz. Peygamber (s.a.s), orucunu bu şekilde bozanların keffâret ile yükümlü olacaklarını belirtmiştir (Buhârî, Savm, 30; Hibe 20; Nafakât, 13; Keffârâtü’l-eymân, 2-4; Müslim, Sıyâm, 81). Oruç keffâreti, iki kamerî ay veya 60 gün ara vermeksizin oruç tutmaktır. Buna da gücü yetmeyen kişi, 60 fakiri bir gün ya da bir fakiri 60 gün doyurur. Bu keffâretin yanında ayrıca, tövbe edilmesi ve bozulan orucun da kazası gerekir (Merğînânî, el-Hidâye, II, 261-262).
Başlanan bir Ramazan orucunu meşru bir mazeret olmaksızın bilerek bozan bir kimsenin gücü yetmesi hâlinde peş peşe iki kamerî ay veya altmış gün keffâret orucu tutması gerekir. Hanefilere göre kadınların âdet hâlleri hariç hiçbir sebeple keffâret orucuna ara verilmez. Sefer ve benzeri bir sebeple ara verilmesi hâlinde daha önce tutulmuş olan oruçlar nafile yerine geçer. Bu durumda keffâret orucuna baştan başlanır. Çünkü keffâret orucunun ara verilmeksizin tutulması gerekir (İbn Nüceym, el-Bahr, II, 278). Bununla birlikte tutulmakta olan keffaret orucuna hastalık ve yolculuk mazeretine binaen ara verilebileceğini, bu mazeretler sona erince ara vermeden kaldığı yerden devam edilebileceğini söyleyen mezheplerin görüşleriyle de amel edilebilir (bkz. Mevvâk, et-Tâc, V, 448).
Oruç tutmak İslamın başta gelen ibadetlerindendir. Öyle ki İslamın beş şartından üçüncüsüdür. Oruç ibadeti bedeni bir ibadettir. Bu ibadet ile kişi birtakım yeme, içme gibi bedeni isteklerini iradesini kullanarak kontrolü altına alır. Farklı bir deyişle kişi nefsinin istek ve arzuları karşısında nefsini terbiye eder. Böylelikle tuttuğu oruçları sayesinde kul, daha insani vasıflara (öfke kontrolü, sabır vs) sahip olma erdemine ulaşır.
Orucun Tanımı Nedir?
Oruç sözlük anlam olarak; insanın bir şey karşısında kendini tutması, engellemesi, yeme, içme, konuşma gibi davranışlardan uzak durması anlamlarına gelir.
Oruç terim anlam olarak; imsak vaktinde başlayıp iftar vaktinde (akşam ezanı ile) biten yeme, içme, cinsel ilişkiden uzak kalma ibadeti demektir. Orucun başlangıç vakti olarak belirttiğimiz imsak, kendini tutmak, engellemek anlamlarındadır. Tan yerinin ağardığı bu vakit ile yatsı namazının vakti bitmiş, sabah namazının vakti girmiş olur. Orucun bitiş vakti olarak belirttiğimiz iftar da güneşin batmasıyla giren vakittir. İftar vakti ile akşam namazının vakti de girmiş olur. Bakara Suresi 187. ayeti konuya açıklık getirmiştir.
Oruç Çeşitleri Nelerdir?
Oruç tutmak ibadeti belli şartlara ve durumlara göre isimlendirilmiştir. Bu yüzden isteğe bağlı veya yapılmasının zorunlu olması gibi farklar oruç çeşitine göre değişmektedir. Oruç çeşitleri şunlardır:
Farz Oruçlar
Farz Oruç Nedir?
Farz oruç, yerine getirildiğinde çok sevap kazandıran yerine getirilmediğinde kaza gerektiren oruçlardır. Bu oruçlar Ramazan ayı orucu, tutulmayan ramazan ayı kaza orucu ve kefaret orucudur.
Farz Oruçlar Nelerdir?
Ramazan Orucu
Hicri takvimde Ramazan olarak bilinen bu ayda tutulan oruca ramazan orucu denir. Bu ayda bütünüyle oruç tutmak farzdır. Konuyla ilgili Bakara Suresi 185. ayetinde “kim ramazan ayına ulaşırsa onu oruçla geçirsin” emri bulunmaktadır. Bu ayetle de ibadetin farz olduğu kanıtlanmıştır.
Tutulmayan Ramazan Orucu Kazası
Herhangi bir sebeple tutulmayan Ramazan orucu yılın başka bir zamanında veya gününde kaza yapılmalıdır. Tutulmayan Ramazan orucunun kazasının hükmü yine Bakara Suresi 184. ayeti ile farz kılınmıştır.
Kefaret Orucu
Kefaret orucu Ramazan orucunu geçerli bir mazeret olmaksızın bozmak karşılığında altmış gün aralıksız tutulan oruçtur.
Vacip Oruçlar
Vacip Oruç Nedir?
Vcip oruç, dinimizde farza yakın hükmü olan oruçlardır. Tutulmadığında günah ve tutulması gerekli olan oruçlardır.
Vacip Oruçlar Nelerdir?
Nezir (Adak) Oruçları
Bazı isteklerin yerine gelmesi ile ilgili Allah’a “falanca işim olsun şu kadar oruç tutacağım” gibi oruç tutma sözü verilen oruçlara nezir (adak) orucu denir. Nezir (adak) oruçlarını tutmanın dinimizdeki hükmü vacip olup bu çeşit oruçlar vacip oruçlardandır.
Nafile Oruçların Kazası
Nafile oruç tutmaya niyetlenip de bozulmuş oruçların farklı bir günde kazasının yapılması vaciptir. Çünkü başlanmış bir ibadeti tamamlamak vaciptir. Bu yüzden bu tip oruçlar vacip oruçlardandır.
Hacda Kurban Kesilemediğinde Tutulan Oruç
Hac farizası yerine getirilirken kurban kesme imkanı bulunmadığında tutulması vacip olan oruçlardır. Üç gün hac sırasında, yedi gün hacdan dönüldüğünde toplam on gün oruç tutulmalıdır.
Nafile Oruçlar
Nafile Oruç Nedir?
Nafile oruçlar isteğe bağlı tutulan oruçlardır. Birkaç çeşit nafile oruç vardır. Bunlar başlıklar halinde şöyledir. Hz Muhammed (sav) in tuttuğu nafile oruçları tutmanın hükmü sünnettir yani böyle oruçlarda sünnet sevabı vardır.
Nafile Oruçlar Nelerdir?
Pazartesi Perşembe Oruçları
Haftanın pazartesi ve perşembe günlerine özel hükmü sünnet olan nafile oruçlardır.
Şevval Ayı Oruçları
Ramazan ayından sonraki ay olan kameri Şevval ayında altı gün oruç tutmak Hz Muhammed (sav) tarafından tavsiye edilmiştir. Bu altı günlük oruç peş peşe de tutulabilir aralıklı olarak farklı günlerde de tutulabilir.
Aşure Orucu
Kameri aylardan Muharrem ayının onuncu gününde tutulan oruca aşure orucu denir. Aşure orucu Yahudilikte de var olup Hz Muhammed (sav) onlara benzememek adına onuncu günü tek olarak değil dokuz veya onbirinci gün ile birlikte tutmayı tavsiye etmiştir.
Haram Aylarda Tutulan Oruçlar
İslamiyette kameri aylardan Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep ayları haram ay olarak hükümlendirilmiştir. Bu aylarda mümkün olduğunca günahlardan sakınmak bol ibadet etmek gerekir. Söz konusu ayların perşembe, cuma ve cumartesi günleri ile Zilhicce ayının ilk on günü oruç tutmak çok sevaptır.
Eyyam-ı Bid Oruçları
Her ayın onüç, ondört ve onbeşinci günlerinde oruç tutmak adaba uygundur yani hükmü menduptur.
Şaban Ayı Orucu
Kameri aylardan olan Şaban ayında bolca oruç tutmak çok sevaptır.
Davud Orucu
Davud orucu bir günü oruçlu geçirip bir günü oruçsuz geçirme şeklinde tutulan nafile oruçlardandır.
