Sepernova uzay bilimi ile uğraşanların çok yakından tanımış olduğu fakat uzay bilimi dışında kalan insanlarca fazla bilinmeyen nadiren televizyonlardan duymuş olduğumuz terimlerden bir tanesidir. Aslında süpernova ile ilgili bazı filmler yapılmıştır. Hatta 2000 yapımı Süpernova isimli bir film vardır.
Süpernovanın tanımı şöyledir; Enerjisi bitmek üzere olan veya biten büyük kütleli yıldızların çok şiddetli şekildeki patlamalarına verilen isme süpernova denilmektedir. 
Süpernovanın özellikleri nelerdir?
Süpernovaların oluşmasında çok yüksek oranda parlama meydana gelir bu parlama o kadar yüksektir ki neredeyse güneşin parlaklığının yüz milyon katına varabilmektedir. Tabi bu yıldızın büyüklüğü ve taşıdığı enerjiye göre değişiklik gösterebilmektedir. Ama bütün süpernovalar da çok yüksek miktarda enerji açığa çıkmaktadır.
Süpernovalar, patlaması sırasında açığa çıkan bu çok yüksek enerjiyi kıyasla anlatacak olur isek güneşin 10 milyar yılda yayacağı enerjiye eşit bir enerji miktarı diyebiliriz.
Süpernova ismi verilen patlama neticesinde yıldızın dağılması ortalama olarak 2 veya 3 dakika sürmektedir.
Süpernovalardan sonra bazen yıldız tamamen parçalanıp kaybolurken bazılarında ise 1 nötron yıldızı geride kalabilmektedir.
Bazı biliminsanları tarafından ortaya atılan görüşlerden bir tanesi ise süpernovalar sonucu oluşan maddelerin çok uzaklarda yeni yıldızlar ve yeni sistemler oluştuğu yönündedir. Tabi bu henüz kanıtlamayan fakat birçok bilim insanı tarafından destek bulan bir görüştür.
Hatta dünyamızın da bulunduğu güneş sistemi bir süpernova sonucunda oluşan süpernova kırıntıları nedeniyle oluştuğu görüşü de bulunmaktadır.
Süpernova patlamalarından sonra ortaya atıklar çıkmaktadır. Bunlara süpernova kalıntısı ismi verilir. Tam olarak tanımı ise Süpernova tarafından fırlatılan ya da ortaya çıkan gaz kabuk yıldızlararası ortama giderken, meydana yeni gelen ağır elementleri de yıldızlararası ortama katarak zenginleştirir. İşte buna süpernova kalıntısı ismi verilir.
Tarihte süpernovaların gözlemlenmesi 11.yüzyılın ortalarına kadar gitmektedir. İlk süpernova gözleminin MS ikinci yüzyılın sonlarına doğru Çinliler tarafından yapıldığı bilgisi bulunmakla birlikte süpernova gözlemlerinin ilk temsilcileri yine Çinliler olmuştur. Günümüze kadarki süpernovaların neredeyse ilk 4-5 tanesi veya daha fazlasının gözlemi Çinlilere aittir. Çinliler tarafından gözlemlenen1054 yılında oluşan süpernovanın iki hafta boyunca Venüs’ten daha parlak vaziyette kaldığı, 2 yıl kadarda gözle görünür şekilde durduğu kayıtlarda geçmektedir.
Galaksimiz olan Samanyolu Galaksisinde milyarlarca yıldız olmasına karşın sadece 30-40 yılda bir süpernova olmaktadır. Yani Samanyolu galaksisinde aşağı yukarı 30-40 yılda bir 1 tane yıldız ölmektedir.
Süpernovalar ne kadar sürer?
Süpernovalar yaklaşık olarak birkaç ay kadar sürebilmektedir.
Bugüne kadar tesbit edilmiş olan en yüksek ışıklı ve enerjili süpernova 2006 yılında keşfedilen SN2006 gy isimli süpernovadır. Bu tespit edilen süpernovanın uzaklığı yaklaşık olarak 238 milyon ışık yılı olarak hesaplanmıştır.
Bazı kaynaklarda dünyamıza 600 ışık yılı uzaklıktan bulunan Betelgeuse isimli kırmızı dev yıldızın yapılan gözlemleri sonucunda çok hızlı bir şekilde küçüldüğü fark edilmiştir. Hatta son 20 yılda %15 oranında küçüldüğü bilgisine ulaşılmıştır. Bu küçülme normal olmayan bir küçülme olarak düşünülmekte ve bu yıldızın yaklaşık olarak 1 milyon yıl içinde süpernovaya dönüşeceği tahmin edilmektedir.
Peki bu kadar yakında olan bir yıldızın süpernovası halinde ne gibi olaylar izlenebilir?
Süpernova oluşumu ile birlikte gökyüzünde 2 adet Güneş göreceğimiz ve bu güneşin yaklaşık olarak 2 hafta aynı parlaklıkta devam edeceğidir.
Örneğin Güneşin süpernova olarak patlamasıyla birlikte dünyamızda bu patlama ile birlikte yok olacaktır. Bu nedenden dolayıdır ki dünyamızın yaşayabileceği maksimum zaman güneşin ömrü ile aynıdır.
Şu kısa bilgiyi de vermekte fayda vardır. Patlama şekli ve patlama kuvveti ve oluşumu ile süpernovadan ayrılan neredeyse süpernova patlamasından yüz kat daha güçlü olan yıldız patlamaları vardır ki bunlara da hipernova ismi verilmektedir.
Yararlanılan kaynaklar:
wikipedia.org
history channel Süpernova belgeseli
eba.gov.tr (süpernova video anlatım)
