Osmanlı döneminde , büyük devlet ve din adamı Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir heyet tarafından ,İslam hukukuna bağlı kalınarak hazırlanan ve asıl ismi ,Mecelli-i Ahkam-ı Adliye olan kanundur.Mecellenin kelime anlamı, içinde hikmet bulunan sayfa , ciltlenmiş kitap veya dergidir.
Fransız medeni kanununun çevirisi yapılarak Osmanlı devletine uygulanmasını savunan Ali Paşa ve çevresindekilerin karşısında bir ekip olarak Ahmet Cevdet Paşa ve arkadaşları , İslam hukukunun en zengin kollarından olan Hanefi fıkhının kanun maddelerine dönüştürülmesi fikrini savunuyorlardı.Bu fikrin baskın gelmesiyle , Ahmet Cevdet Paşa ve Osmanlının en değerli hukuk alimlerinin katıldığı ‘’Mecelle Cemiyeti ‘’ kuruldu.Bu heyet tarafından Kuran ve hadislerden çıkartılan hükümler, kanun maddeleri şekline sokularak Mecelle adlı kitap hazırlandı.Yazımı sırasında çok sayıda fıkıh kitabına ve fetvaya başvuruldu.1868 yılında hazırlanmış, 1877 yılında Sultan Abdülhamid zamanında uygulanmaya başlanmış, 1926’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Mecelle, tüm Müslüman ülkelerde ve Osmanlı devletinde uygulanmakta olan İslam hukukunun bazı hükümlerinin sade maddeler haline getirilmiş, tatbik edilmesi ve başvurulması için hazırlanmış halidir.Osmanlı’da ve bir çok islam devletinde uygulanmıştır.Günümüzdeki medeni kanunun pek çok bölümünü içerir.Zamsnın ihtiyaçlarını karşılayacak bir içeriğe sahip olması ön planda tutularak hazırlanmıştır.Cümleler, net ve kısa ,aynı zamanda ifade zenginliğine sahiptir.Bir başlangıç ve 16 kısımdan oluşur.Toplam 1851 maddedir.
Mecelleyi ,İslam hukuku olarak tanımlamak doğru bir tanım olmaz.İslam hukukunun tamamı Mecelle’den ibaret değildir.Mecelle sadece Hanefi mezhebine ait hükümleri içerirken İslam hukuku , Hanefi mezhebinin yanı sıra diğer 3 mezhebin hükümlerini de kapsamaktadır.
