İki kemik arasındaki sürtünmeyi azaltarak kemiklerin aşınmasını önleyen şey, eklem sıvısıdır. Eklem sıvısı, eklem yüzeylerini kaplayan ve sürtünmeyi azaltan kaygan bir sıvıdır.
Dizde sıvı kaybı, diz eklemi içinde doğal olarak bulunan kayganlaştırıcı eklem sıvısının azalması durumunu ifade eder. Dizde sıvı kaybına neden olan çok sayıda sağlık sorunu vardır. Dizde sıvı kaybının en sık nedeni osteoartrit (kireçlenme) ve yaşlanmadır.
Dizde Sıvı Kaybı Nedir?
Eklemlerin içerisinde kayganlaştırıcı özellikte olan bir sıvı doğal olarak bulunur. Eklemlerin içinde bulunan kaygan ve renksiz olan sıvıya sinovya sıvısı adı verilir.
Sinovyal sıvının özellikleri şunlardır:
- Eklem bölgesini saran ve sinovyum adı verilen bir zardan salgılanır.
- Eklem yüzleri arasında kayganlaşmayı sağlar.
- Eklem içinde bulunan kıkırdakların sürtünme sebebiyle aşınmasını engeller.
- Çeşitli durumlarda sinovyal sıvıda azalma oluşabilir.
- Eklem sıvısının azalması durumunda kıkırdak aşınması oluşur ve osteoartrit (kireçlenme) meydana gelir.
İnsan vücudunun en önemli eklemlerinden biri olan diz ekleminde de sinovyal sıvı bulunur. Diz ekleminde bulunan eklem sıvısının azalması halk arasında şu tabirlerle de ifade edilmektedir.
- Dizde sıvı kaybı
- Dizde sıvı azalması
- Dizde sıvı bitmesi
- Diz ekleminde sıvı kaybı
- Dizlerde sıvı azalması
Dizlerde sıvı azalması hakkında aşağıdakiler bilinmelidir:
- Dizde sıvı kaybı günlük yaşamı etkileyen bir rahatsızlıktır.
- Dizde sıvı azalmasının en sık nedeni osteoartrit (diz kireçlenmesi) hastalığıdır.
- Dizde oluşan ağrı ve şişlik bu durumun ilk belirtileri olarak ortaya çıkar.
- Tedavi olunmadığında dizde oluşan sıvı kaybı ilerleyebilir.
- Dizde oluşan sıvı kaybının ilerlemesi durumunda diz ekleminde hareket güçlüğü veya hareket kısıtlılığı oluşabilir.
Dizde Sıvı Kaybı Nedenleri Nelerdir?
Diz ekleminde hasar oluşturan nedenler sinovyal sıvı üretimini de azaltabilir veya eklem sıvısı üretimini durdurabilir. Diz ekleminde hasar oluşturan nedenler sonucunda diz ekleminde yeterince sıvı bulunmayabilir. Bunun sonucunda da diz ekleminde çeşitli belirtiler meydana gelir.
Dizde sıvı kaybına yol açan nedenler aşağıda sıralanacaktır:
- Osteoartrit (Kireçlenme): Osteoartrit, dizde sıvı kaybının en sık nedenidir.Osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak da bilinir.
Osteoartritin diğer tıbbi isimleri şunlardır:
- Artroz
- Eklem kireçlenmesi
- Dejeneratif artrit
- Dejeneratif eklem hastalığı
Elli yaş üzerindeki bireylerde en sık görülen eklem hastalığı osteoartrittir. Bu vücutta bulunan herhangi bir eklemde oluşabilir. En sık olarak; el, diz, kalça ve omurgada görülür.
Osteoartritte oluşan inflamasyon nedeniyle kıkırdak yapısı bozulur. İlerleyen dönemde kıkırdak altında bulunan kemik dokusunda da hasar meydana gelir ve sinovyal sıvı üretimi azalır.
Kıkırdakta ve kemikte oluşan değişiklikler nedeniyle ağrı ve hareket kısıtlılığı meydana gelir. Tedavisi yapılmayan eklemler yıllar içerisinde fonksiyonlarını kaybederler.
Diz osteoartritinin en önemli belirtileri şunlardır:
- Dizde ağrı
- Diz ekleminin hareketi ile ses dizden gelmesi
- Merdiven çıkarken artan ağrı
- Diz ekleminde oluşan şişkinlik
- Diz ekleminde hareket kısıtlılığı
- Yaşlanma: Yaşlanmaya bağlı insanda bulunan çoğu dokuda değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklerin bazıları hızlı olabilirken bazıları da yavaştır. Yaşlanma ile diz ekleminde de çeşitli değişiklikler oluşur. Diz eklem sıvısı salgılanması veya yeterince eklem sıvısı salgılanmaması bu değişikliklerden biridir. Yaşlanmayla osteoartritin görülme ihtimali çok daha yüksektir.
- Diz Ekleminin Orantısız Kullanımı: Diz ekleminin orantısız kullanımı eklemin hem az kullanılması hem de çok kullanılması durumudur.
Diz eklemi yeterince kullanılmaması dizde sıvı kaybına yol açabilir:
- Masa başı işlerde çalışma, yatağa bağımlı kalma gibi durumlarda dize daha az yük biner.
- Sinovyal sıvının salgılanmasını artıran durumlardan biri de eklem üzerine yük binmesidir.
- Diz eklemi yeterince çalışmazsa, bir süre sonra diz eklem sıvısı üretiminde azalma oluşur.
- Diz ekleminin yeterince kullanılmaması sonucu dizde ağrı ve hareket kısıtlılığı ortaya çıkar.
Diz eklemi çok fazla kullanılması da dizde sıvı kaybına yol açabilir:
- Sinovyal sıvı eklemi hasardan korumak için belirli bir oranda salgılanır.
- Diz eklemi uzun süreli ve çok fazla kullanıldığında daha fazla eklem sıvısına ihtiyaç duyar.
- İnsan vücudu buna bir noktaya kadar tolere edebilir.
- Diz eklemi çok fazla kullanılmaya devam edilirse, eklem sıvısı bir noktadan sonra yeterli olmayacaktır.
- Diz ekleminin çok fazla kullanılmasının da dizde sıvı kaybına neden olur.
- Obezite: Fazla kilo sebebiyle diz eklemi üzerine fazla yük biner. Bu durumunda da diz ekleminde hasar ve bozulmalar oluşur.
- Diğer Nedenler: Dizde sıvı azalmasının diğer nedenleri aşağıdadır:
- Dize travmalar
- Yeterli sıvı alınmaması
- Uzun süre hareketsizlik
- Dengesiz beslenme
- Kas zayıflığının varlığı
- Kalsiyum eksikliği
- Damar hastalıklarının varlığı
- Diyabet hastalığı
- Antrenmansız spor yapmak
Dizde Sıvı Azalmasının Belirtileri Nelerdir?
Dizde sıvı kaybına bağlı ortaya çıkan belirtiler altta yatan sebebe göre değişiklik gösterebilir. Dizde sıvı kaybı oluşması genellikle her iki tarafı birlikte etkiler. Belirtiler bazen tek taraflı olarak ortaya çıkabilir.
Dizde sıvı kaybının belirtileri şunlardır:
- Etkilenen tarafta bulunan dizde ağrı
- Hareket ettikçe ağrının artması
- Merdiven çıkarken diz ağrısının artması
- Diz ekleminden ses gelmesi
- Dizde oluşan takılma hissi
- Etkilenen dizde hareket kısıtlılığı
Dizde Sıvı Kaybının Teşhisi Nasıl Konulur?
Öncelikle hastanın öyküsü dinlenir. Burada aşağıdaki soruların cevabı aranır.
- Bu şikayetleriniz ne zaman başladı?
- Şikayetleriniz hangi şartlarda şiddetleniyor?
- Merdiven çıkarken diz ağrınız artıyor mu?
- Dizinizde takılma hissi var mı?
- Hareket ederken zorlanıyor musunuz?
Bu soruların yanıtları alındıktan sonra dizin fiziksel muayenesini yapılır.
Semptomlar, hasta hikayesi ve fizik muayene sonrasında dizde sıvı kaybı olabileceğinden şüphelenebilir. Böyle bir durumda bazı tetkikler istenebilir. İstenebilecek bazı görüntüleme yöntemleri şunlardır:
- Röntgen
- Ultrason
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
Diz eklemde röntgen yardımıyla eklem aralığının daraldığı ve eklem sıvının azaldığı görülebilir. Daha ileri araştırma için bilgisayarlı tomografi kullanılabilir. Bilgisayarlı tomografi ile altta yatan neden tespit edilebilir. Özellikle osteoartrit nedeniyle oluşan eklem hasarı tespit edilebilir. Sonuç olarak; hastanın hikayesi, fizik muayenesi ve çeşitli görüntüleme testleri yardımıyla dizde sıvı kaybı teşhis edilir.
Dizde Sıvı Kaybı Tedavisi Nasıl Edilir?
Dizde sıvı azalması teşhisi sonrası altta yatan nedene bağlı olarak çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Tedavi seçenekleri tek başlarına veya kombinasyon şeklinde de uygulanabilir.
Dizde sıvı kaybı tedavisi için yöntemler aşağıdadır:
İlaç tedavileri: Dizde sıvı azalması teşhisi sonrası genellikle ilk olarak ilaç tedavisi ve çeşitli egzersizler önerilmektedir. Bazı ağrı kesici ve antiinflamatuar özelliği olan ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca eşlik eden enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi verilebilir.
Steroid enjeksiyonu: Dizde sıvı kaybı nedeni osteoartrit olabilir. Böyle bir durumda inflamasyonu engellemek için steroid enjeksiyonu yapılabilir.
Hyalüronik asit enjeksiyonu: Hyalüronik asit, insan vücudunda bulunan bir maddedir. En fazla bulunduğu bölgelerden biri de eklem sıvısıdır. Hyalüronik asit, eklemlerin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için oldukça önemlidir. Hyaluronik asit düzeylerindeki azalma olduğunda diz ekleminde yağlanma azalır. Dizin hareket fonksiyonların yeniden sağlayabilmek için eklem içine kayganlaştırıcı sıvı olarak bilinen hyalüronik asit enjeksiyonu yapılabilir.
Diyet ve Kilo Verme: Kilo kontrolü ve diyet, dizde sıvı kaybı yaşayan hastalara ilk olarak önerilir. Bu hastaların genellikle fazla kiloları vardır. Bunun için kilo vermek oldukça önemlidir. Fazla kilolularda diz üzerine binen yük miktarında artış olur. Buna bağlı olarak dizde sıvı azalması ve hasar ciddileşir.
Kilo vermenin yanında önerilecek diyet değişiklikleri aşağıdadır:
- Susuz kalmamaya dikkat etmek
- Günlük olarak yeterli su tüketimi
- Daha az miktarda tuz tüketmek
- Yeterli ve dengeli beslenmek
Dizde Sıvı Kaybı Egzersizleri: Dizlerde sıvı kaybı bulunan hastalara özel bazı egzersizler önerilir. Fazla kiloları vermek ve egzersizler ile hastaların semptomları azalır.
Cerrahi Tedavi: Bazı hastalarda dizde sıvı kaybı nedeni dizde ciddi sonuçlara yol açmış olabilir. Böyle hastalar için dizde sıvı kaybı ameliyat gerektirebilir.
