Soyağacı kelimesini; “Bir aile veya bir sülalenin bütün mensuplarının geçmişten günümüze, belirli bir düzen içerisinde sıralanması” şeklinde tanımlayabiliriz… Eski Ahitin Yeşaya kitabında İsa’nın soyunun tarif edildiği bölümde bir ağaç benzetmesi vardır. Soy ağacının İncil dışında ve aile ilişkilerini tam olarak (sadece baba soyunu değil) gösteren ilk kullanımı Boccaccio’nun 1360 baskılı Genealogia deorum gentilium (“İnsan Tanrılarının Soyu”)’dur…Osmanlıda Soyağacı geleneği vardır ama hanedan ve ünlüler için geçerlidir. Bunlar silsilename diye de anılır. Avrupalıların ve bizdeki Gayrimüslimlerin soyağacı çıkarmaları daha kolaydır. Çünkü kilise kayıtları 17.Yüzyıla kadar gitmekte ve doğum vaftiz, evlilikler, ölümler kilise defterlerine kayıt edildiğinden ve soyadı geleneği olduğundan kolaydır. (Bu bilimsel gerçek, nedense 1915’e gelince geçerli sayılmaz. Kiliselerin nüfus kayıtlarının gerçekliği resmi görüşçe kabul edilmez. HYETERT)
Bir ailenin kökenini ve sonraki bireylerini gösteren ağaç biçimindeki çizelge, hayatağacı, °şecere.
Canlı varlıkların akrabalık ilişkilerini gösteren ağaca benzeyen şekil.
Soyağacı; birleşik bir kelime olup soy ve ağaç kelimelerinin bir araya gelmesiyle farklı bir anlam kazanmıştır.
Soyağacı kelimesini; “Bir aile veya bir sülalenin bütün mensuplarının geçmişten günümüze, belirli bir düzen içerisinde sıralanması” şeklinde tanımlayabiliriz.
Bu sıralama yapılırken en eskiden en yeniye doğru hiyerarşik bir sistem kullanılır. Soyağacının en tepesinde bilinen en eski aile veya sülale üyesi yer alır. Bu sıralama günümüze kadar getirilir.
Böylece bir soyağacı elde edilir.
Soyağacının eş anlamlısı olan secere kelimesi de kullanılabilir.
PROJE HAKKINDA
Soyağacı Projesi, köyümüzün kuruluşundan günümüze kadar geçen süreçte yaşamış ve yaşamaya devam eden kişileri, aileleri, sülaleleri araştırmak ve sonuçlarını köylülerimizle paylaşabilmek için yürütülmektedir. Böylece köylülerimiz geçmişle olan bağlarını koparmayacağı gibi daha güçlü bir şekilde gelecek nesillere aktarabilecektir.
Proje kapsamında 38 farklı soyadı ayrı ayrı araştırılmaktadır.
Akkaya, Aksu, Avcı, Bekar, Çam, Çınar, Çolak, Dağdelen, Demirel, Doğan, Elik, Ervan, Eymur, Fırat, Gazi, Geçen, Gürcan, Gürkan, Kale, Kaya, Kazak, Korkmaz, Keçe, Kılınç, Kıyar, Kızılağaç, Koç, Korkmaz, Muğal, Ozan, Özden, Tamur, Tan, Teke, Uray, Uzunel, Üncü, Yılmaz
Soyağacı Projesinde araştırılan her bir soyadı için en az 2 köylümüz görev almaktadır. 38 farklı soyadı, ayrı ayrı ele alınarak araştırılmaktadır. 2010 yılı başlarında başlayan projenin ekibi de her geçen gün çalışmalara bağlı olarak büyümektedir..
PROJE EKİBİ
Ekibimizdeki her köylümüz kendi soyadı hakkında araştırmalarda bulunmaktadır. Tam bir takım çalışması örneği olan Soyağacı projesinde yer alan ve projemize destek veren tüm köylülerimize teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Soy Ağacı Projesi ekibinin tam listesi projenin ilerleyen aşamalarında duyurulacaktır.
TEKNİK BİLGİLER
Soyağacı Projesi hazırlanırken, Niksar Nüfus Müdürlüğü, Niksar Kaymakamlığı, Niksar Belediyesi, Akademik Yayınlar, Arşiv kaynakları, Tahrir Defterleri, Araştırmacılarla yapılan söyleşiler ve köy büyüklerimizin beyanları dikkate alınmaktadır. Yapılacak olan çalışmalara kolaylık sağlaması bakımından bir bilgisayar yazılımının hazırlanması planlanmaktadır. Ayrıca projenin ilerleyen aşamalarında, projedeki köylülerimizin kendilerine özel şifreleriyle giriş yapabilecekleri bir veritabanı da oluşturulması düşünülmektedir.
Projeyle ilgili diğer teknik detaylar da, projenin ilerleyen aşamalarında duyurulacaktır.
PROJENİN SÜRECİ
Soyağacı Projesinin temelleri 2008 yılında atılmıştır. İlk araştırmalar Ercan ÇOLAK tarafından yapılmış olup halen devam etmektedir. 2010 yılında ise çalışmalar hızlandırılmış olup bazı kayıtlara ulaşılmıştır. Ancak proje kapsamında 38 farklı soyadı incelendiğinden çalışmaların şu andaki duruma göre 2 yıl daha sürebilmesi muhtemeldir. Bu sürecin kısalması veya uzaması da gelişmelere bağlı olarak mümkündür. Bu nedenle projenin tamamlanacağı tarihle ilgili olarak net bilr bilgi verebilmek çok zordur.
Ayrıca projenin tüm aşamalarında gönüllü arkadaşlar yer aldığından, zaman konusunda kesin sınırlar çizmek doğru değildir. Şunu söyleyebilirz ki eldeki imkanlar ölçüsünde mümkün olan en kısa zamanda bitirilmesi hedeflenmektedir
PROJENİN AŞAMALARI
Soyağacı Projesi, bilimsel metodlara uygun olarak yürütüldüğünden projenin birinci aşaması; kaynakların aranması ve tasnif edilmesidir. Projenin sağlıklı bir şekilde sonuçlanması için gereken kaynakların toplanması ve tasnif edilmesi sürecinden sonra ise bu kaynakların tahlil edilmesi süreci başlayacaktır.
Son aşamada ise tahlil ve tenkid edilen kayıtlar eldeki bilgiler ışığında bir eser haline getirilerek köylülerimizin istifadesine sunulacaktır. Bu çalışmaların bir yayın olarak sunulması veya internet sitemizde şifreli bir bölümde yayınlanması da söz konusudur.
Temmuz 2010 itibarı ile kaynakların aranması ve tasnif edilmesine devam edilmektedir.
Vikipedi’da soy ağacı ile ilgili bilgiler
Soy ağacı veya aile ağacı, bir kişinin soyundan olan kişileri gösteren bir çizelgedir. Atasal çizelgeler bir kişinin atalarını gösterir, o kişi altta, ataları yukarda gösterildiği için çizelge bir ağaca benzer. Bir kişinin soyundan gelenlerinin gösterildiği çizelgede ise ağaç yukarıda dar başlayıp aşağıya doğru genişler.
Soy ağaçları genelde en eski nesilleri yukarıda, daha yeni nesilleri aşağıda gösterir. Soy ağaçlarının çeşitli tipleri vardır. Bazı soy ağaçları bir atanın soyundan gelen herkesi gösterir, bazıları ise bir kişinin bütün atalarını gösterir. Bazı aile ağaçları aynı soyadı taşıyan kişileri (yani erkek taraflı sülâleyi) gösterir. Hanedanlar arasında bağları muhafaza etmek amacıyla düzenlenen evliliklerin belgelenmesi amacıyla hazırlanan aile ağaçlarında ise sadece belli ünvan veya mevkilerdeki kişiler gösterilir.
Eski Ahitin Yeşaya kitabında İsa’nın soyunun tarif edildiği bölümde bir ağaç benzetmesi vardır. Soy ağacının İncil dışında ve aile ilişkilerini tam olarak (sadece baba soyunu değil) gösteren ilk kullanımı Boccaccio’nun 1360 baskılı Genealogia deorum gentilium (“İnsan Tanrılarının Soyu”)’dur. Eser, klasik Yunan ve Roma mitolojisindeki kişiler ve tanrılar arasındaki soy ilişkilerini betimler. Kitap ayrıntılı açıklamaların yanı sıra soy ağacı çizelgeleri içermiştir.
En uzun aile ağacı Çin filozof ve eğitmeni Konfüçyüs’ünküdür. Ağaç 80 nesil içerir ve 2 milyon kişiyi kapsar. Bu ağacın 450 dalı ile ilgili uluslararası bir girişim 1998’de faaliyete başlamıştır, amacı bu aile ağacını yeniden çizip onu yenilemektir. En son bulgular 2009’da Konfüçyüs Soybilim derleme komitesi tarafından, Çin düşünürünün 2560. doğum günü anısına yayımlanmıştır. Son sürümde dünyanın her tarafına yayılmış 1,3 milyon yaşayan kişinin yer alması beklenmektedir.[1]
Dosya:Waldburg Ahnentafel.jpg
Yukardaki resimde (Sigmund Christoph von Waldburg-Zeil-Trauchburg’un soy ağacı)
Soy Ağacı Hakkında Kısa Bilgi
Soy ağacı özellikle tarihi araştırmalarda ve aile köklerini öğrenmede kullanılan bir kişinin soyundan gelen tüm kişileri gösteren bir tablodur.Yukarıdan aşağıya doğru genişleyen bir biçimde hazırlanan soy ağaçları kişilerin geçmişleri hakkında önemli bilgiler verir. Dünyadaki en büyük soyağacı Konfiçyusunkidir.80 nesilden meydana gelen ağaçta 2 milyon kişi yer alır. Soyağaçlarında eski nesiller yukarıda yeni nesiller aşağıda gösterilir.
Soyagaci arastirmasi,soy ağacı nedir?
Bugün internette birçok site bilgilerinizi bize gönderin soyağacınızı çıkaralım diye duyurular yapmaktadır. Bugün sıradan insanların Avrupa ve Amerika da 6-7 kuşak geriye giderek köklerini tesbit etmeleri mümkündür ama bizde, soyunuz ünlü değil, hanedandan gelmiyorsanız 3-4 kuşak geriye gitmez. Ülkenin geçmişinde sıradan insanlar için sağlıklı kayıtlar yok. Soyadı Kanunu çıkmadan önce herkes sarıçizmeli Mehmedağa, Ali oğlu Veli dir, 3-4 kuşak geriye kadar gidebildiğimiz Soyağacı secere karışımı, öğrendiklerimizde büyüklerimizden dinlediklerimizden elde edilen bilgilerle oluşturulan şemalardır.
Osmanlıda Soyağacı geleneği vardır ama hanedan ve ünlüler için geçerlidi. Bunlar silsilename diyede anılır. Avrupalıların ve bizdeki Gayrimüslümlerin soyağacı çıkarmaları daha kolaydır. Çünkü kilise kayıtları 17.Yüzyıla kadar gitmekte ve doğum vaftiz, evlilikler, ölümler kilise defterlerine kayıt edildiğinden ve soyadı geleneği olduğundan kolaydır.
Soyağacı ve secere nedir?
Soyağacında sadece erkekler ve onların çocukları yer alırken secerede Sulalenin tamamı kızlı erkekli olarak yer alır. Secere yerine soyağacı çıkarılması daha kolaydır.
Soyağacını araştırmak isteyenlere tavsiyeler:
Soyağacı araştırması yapmak isteyenler metod olarak öncelikle günümüzden geriye doğru gitmelidirler. Bu konudaki en önemli kayıtlar nüfus kayıtlarıdır. Öncelikle gidilecek yer kişinin bağlı olduğu nüfus idaresidir. Nüfus kütüklerinde cumhuriyet dönemi kayıtlarının hepsine ulaşmak mümkündür. Cumhuriyet öncesi nüfus kayıtlarına ise “Atik Nüfus Defterleri” diye adlandırılan kayıtlarda rastlanılabilinir. Cumhuriyet dönemi öncesi kayıtları türlerine göre şöyle sıralayabiliriz:
I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri
II- Temettüat Defterleri
III- Tapu-Tahrir Defterleri
IV- Sicill-i Ahval Kayıtları
V- Biyografik Eserler
VI- Vakıf Belgeleri
VII- ATASE Genelkurmay Arşivleri
I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri
-1831 Sayımı (II. Mahmut Dönemi)
-1841 Sayımı (Abdülmecit Dönemi)
Bu iki sayımla ilgili kayıtlara Osmanlı Arşivinin tasnifi tamamlanmış fonları arasında henüz rastlanmamaktadır. Bu yüzden bu defterlere ulaşma imkanımız şimdilik yoktur.
-1894 Sayımı (II. Abdülhamit Dönemi)
-1904 Sayımı (II. Abdülhamit Dönemi)
II. Abdülhamit Döneminde yapılan bu sayımlar Osmanlı dönemi nüfus Kayıtlarının en esaslı ve düzenli olanlarıdır. Ayrıca MERNİS Projesi kapsamında yer alan ilk kayıtlardır. MERNİS Projesine göre isteyen herkes 1800’ün sonları ya da 1900’ün başlarına kadar olan soy bilgilerine ulaşabilme imkanına sahip olacaktır. Şu anda MERNİS Projesinin bir sonucu olarak il ve ilçe nüfus müdürlüklerinden ve ayrıca İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden şecere bilgileri öğrenilebilmektedir.
– Ara Nüfus Sayımları (Nüfus Ceride Defterleri)
Bunlar ana nüfus sayımlarına ek olarak yapılan 6 aylık doğum ve ölüm kayıtlarını içeren nüfus yoklama kayıtlarıdır ki Osmanlı Arşivinin değişik fonlarında Nüfus Ceride Defterleri olarak rastlanmaktadır.
– Bölgesel Sayımlar (Atik Nüfus Defterleri)
1904 öncesi bölgesel olarak yapılan sayımlardır. İl nüfus müdürlüklerinde bu kayıtlara ulaşılabilmektedir. Ne yazık ki bunların önemli bir bölümü savaşlar ve yangınlar nedeniyle günümüze ulaşmamıştır.
II- Temettüat Defterleri
1840’lardan sonra tutulmaya başlanan kayıtlardır. Yapılan Nüfus sayımlarında tespit edilen kişilere ait mal varlıklarını belirlemeye yönelik çalışmaları ihtiva eder. Osmanlının doğu vilayetlerini kapsamamaktadır.
III- Tapu-Tahrir Defterleri
Osmanlının ilk dönemlerinden itibaren tutulmaya başlanan bu defterler 5 yılda bir yenlenmiş olup bu kaynaklarda kişi ve cemaat adlarına rastlanmaktadır. Köylerin gelir gider durumunu ve bazen hane sayılarını bildirmektedir. Bu kaynaklarda geçen kişi adları lakaplarla birlikte yazılmadığından soyacağı araştırmalarında çoğu zaman önemini yitirmektedir.
IV- Sicill-i Ahval Kayıtları
Genel Olarak 1879-1909 tarihleri arasında II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı Devletinde Görev almış memurlara ait hal tercümeleridir ki bu kayıtlarda isim, mahlas, künye, baba ismi, sülalesi, göreve başlayışları, tahsil durumları, liyakat ve ehliyet dereceleri, gayrimüslim ise milliyeti yer almaktadır. 92000 memurun sicil kayıtları 201 defterde toplanmıştır.
V- Biyografik Eserler
Osmanlı Döneminin önemli kişilikleri hakkında bilgi veren çok sayıda biyografik eser çalışması yapılmıştır. Bunlar; Genel, Sadrazamlar, Şeyhülislamlar, Ulema, Kabdan Paşalar, Reisülküttablar, Hattatlar, Şuara Tezkireleri olmak üzere guruplandırılır. (Eser adları için bkz. Mübahat S. Kütükoğlu-Tarih Araştırmalarında Usul)
VI- Vakıf Belgeleri
Elinde vakfiyeleri olan kişiler bu vakfiyeler yardımıyla kendi ailelerine ait vakıfların belgelerine Osmanlı Arşivleri ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde ulaşabilirler.
VII- ATASE (Genel Kurmay Arşivleri)
Kırım Harbi sonrası askeri kayıtları ihtiva eden bu arşivde askeri görevliler ve şahsiyetler hakkında bilgi bulunabilmektedir.
Secere soyagaci nasil hazirlanir?
Birkaç sene evvel tanınmış bir halkla ilişkiler uzmanının konferansını dinlemiştim. Hatırladığım kadarıyla, yeni çağda globalleşme ile beraber, ferdiyetçiliğin ön plana çıkacağını, bir zaman sonra insanların soyuna alâka duyacağını söyleyerek, “Herkes şimdiden soyuyla alakalı bilgileri toplasa iyi olur!” demişti. Gerçekten son zamanlarda soyuna alâka duyan, bu hususta araştırmalar yapmak isteyenlerin sayısında artış müşahade ediliyor. Ekonomik bakımdan rahatladıkça, insanlar böyle romantik sahalara yönelmeye fırsat buluyorlar. Öteden beri ilm-i neseb ile, yani genealojiyle uğraşan birisi olarak bana da bu hususta çok danışan oluyor. Bu sebeple bildiklerimi yol göstermek bakımından arzetmek iyi olur diye düşündüm.
Öteden beri Avrupa’da, hatta bu gibi hususların çok önemsenmediği düşünülen Amerika’da insanlar soylarına alâka duyuyorlar. Dedelerinin nereden geldiğini, geçmiş kuşakların hususiyetlerini merak ediyorlar. Bu hususta internette siteden geçilmiyor. Bugün bile Almanya’da adım başı soylu insana rastlanıyor. Bunlar terbiyeleri, nezaketleri, kültürleri ile, herkeste gizli bir hürmet uyandırıyor. Fransa gibi memleketlerde ise soylulara eksantrik insanlar muamelesi yapılıyor. Onun için buralarda -bilhassa Rus asıllı- pek çok sahte asil yaşar; etrafının merak ve ilgi odağı olmayı fırsat bilir; esasen çoğu da bundan öte bir menfeat görmeden yaşar giderler.
Maalesef neseb bilgisine en uzak milletlerden birisi de biziz. Ellerinde şeceresi olan aile yok denecek kadar azdır. Bunun bence iki sebebi var. Birincisi Türk-İslâm kültüründe neseb üstünlüğünden ziyade ahlâk üstünlüğüne kıymet verilmesidir. İkinci sebep de ata ve dedelerimizin yaşadığı harp, işgal, hastalık, göç gibi felaketlerin böyle lükslere imkân bırakmamış olmasıdır. Böyle bilgiler nesiller arasında kültür aktarılmasıyla intikal eder. Dedeler, nineler gündelik işlerden artık ellerini çekip köşeye oturduklarında torunlarına kendi dede ve ninelerinden işittiklerini anlatacaklardır. Bizde genç nüfusu tüketen harbler sebebiyle nesiller bundan mahrum kalmıştır. Şarkta yazılı vesika geleneği de zayıftır. Resmî yönü olmadıkça aile ile ilgili bilgiler yazıya geçirilmiş değildir. Hele hâtıralarını yazan, yok denecek kadar azdır. Dünyaya nizam vermiş koca padişahlar bile hayatlarını kayda değer görmemişlerdir. Eskiler tevazuda o derecede idiler* ki, kendilerini ve ailelerini anlatılacak, hele yazılacak kıymette hiçbir zaman görmemişlerdir. Ne yapalım, hâtırat yazmak ve şecere çıkarmak âdeti bize yakında biraz Batı’dan geldi.
Şimdi birisi kalksa da soyunu araştırsa, muhtemeldir ki çok kimse ona bunun faydasızlığı yönünde ikazlarda bulunacaktır. Halbuki hiçbir faydası olmasa, zamanını değerlendirmek, okuma zevki ve araştırıcı vasıfları kazanmak, ayrıca sosyalitenin artması ve akrabalarla yakın münasebetler kurmak gibi pek çok pratik fayda elde edilebilir. Bunun için meraklısına vakit çok geçmeden eldeki imkânları kullanarak kendi aileleriyle alâkalı araştırma yapmalarını tavsiye edecek; şecerelerini çıkarabilmeleri için bilebildiğim bazı yollar göstermeye çalışacağım.
Ailenin ihtiyarları
Şecere çıkarmak isteyen kimsenin ilk yapacağı iş, bir an evvel ailesinde yaşayan ihtiyarları konuşturmalı; bunların anlattıklarını teyp, kamera ve yazı ile tesbit etmelidir. Bunda gevşek davrananlar, ihtiyarların birer birer göçüşüyle pişman olurlar. İhtiyarların bazıları çok berrak hâfızalıdır, zeki ve uyanıktırlar. Bunların vereceği bilgi de çok aydınlatıcıdır. Ancak bu vasıfları taşımayanlar, zaten fazla bir şey bilmez ve sırf ihtiyar diye verdikleri bilgilere güvenmek de insanı yanlış neticelere götürür. Yakın zamanda yaşanan harp, muhacirlik gibi felaketler sebebiyle bir nesil baba ve dedelerini görememiş; bu sebeple kuşaklar arasında kültür ve bilgi aktarılması çok noksan kalmıştır. Bazı ihtiyarlar, çevresinde, “şecereci” olarak tanınır. Çocukluklarında kendi aile büyüklerine yetişmişler; bunların anlattıklarına kulak misafiri olmuş ve hayat boyu kafalarını da fazla yormadıkları için işittiklerini hâfızalarında tutmuşlardır. Tanıdığım böyle çok kimse vardı. Bunlardan birisi, çocukluğunda, çocukların büyüklerin yanına pek sokulmadığı zamanlar olmasına rağmen, mangalda kahve pişirme vesilesiyle, baba ve dedesinin, misafirlerine anlattıklarını dinlemiş ve bütün teferruatıyla hatırında tutmuştu. Böyle kimselerin verdikleri bilgiler ele geçmez birer hazinedir. Eskiden erkekler, çocuklarla ciddi konularda fazla konuşmazlardı; hatta hiç konuşmazlardı. Ancak kadınlar daha konuşkan ve meraklı oldukları için, yaşlı kadınlarda yakası açılmadık çok kıymetli bilgiler vardır.
İhtiyarların verdikleri bilgileri başkalarına da sorarak teyid etmedikçe hemen doğru kabul etmemelidir. Ancak soracak başka kimse yoksa o bilgiyi aldığı ihtiyarı bir başka zaman yine konuşturarak o bilgiyi aynı şekilde anlatıp anlatmadığına bakmalıdır. Aynı şekilde anlatırsa, mesele yoktur. Anlattığının doğru olması kuvvetle muhtemeldir. Tenâkuz (çelişki) varsa, anlatılanlara ihtiyatla yaklaşmalı, ancak aslâ ihmal etmemelidir. İhtiyarların çoğu zaman hissî davranıp, hâdiseleri ve kişileri istedikleri gibi anlattıkları mâlumdur. Şahsî ve tarihî düşmanlıklar, bunların verdikleri bilgilere çok tesir eder. Bunlara karşı da uyanık olmak lâzımdır.
İhtiyarların kullandıkları tarihlendirme usulünü de iyi bilmek gerekir. Onlar tarihleri hep o zaman vukua gelmiş meşhur hadiselere göre verirler: Seferberlikten (1914) bir yıl önce doğmuşum. Muhacirlikte (1916) iki yaşındaymışım. Yemen askerleri giderken (1905) ölmüş. Yunanlılar giderken (1922) doğmuş. Tifo salgınından iki yıl sonra evlenmiş. Filanca öldürüldüğünde oturuyormuş (yani altı aylıkmış). Felan evlendiğinde, filan kırk günün ölmüşü idi! gibi. Verilen hâdiselerden tarihleri çıkarmak gerekmektedir. Bunun için de hem tarih bilgisinin, hem de sosyal mâlumâtın gelişmiş olması lâzımdır. Meselâ Anadolu’da “Babası öldüğünde danaları otlatıyormuş” sözünden o kimsenin altı-yedi yaşında olduğu anlaşılır. Çünki ancak bu yaştaki bir çocuk dana otlatabilir. Akranlıklar, yaşları tesbitte çok yardımcı olur. Felan filanla yaşıt dendi mi, o birisinin doğum tarihi tesbit edilmişse diğerini tesbit kolaydır. Ancak arada bir yıl oynayabilir. Çünki sözgelişi bir yılın ekim ayında doğan ile ertesi sene nisan ayında doğan halk arasında yaşıt kabul edilir ama, aslında farklı yıllarda doğmuşlardır. Halkın akran dediğine de çok itibar etmemelidir. Çünki bazen bir çocuk iri ve gösterişlidir, kendinden büyüklerle arkadaşlık eder; bunları beraber görenler akran zannedebilir, halbuki aralarında iki-üç yaş olabilir.
Bir de ihtiyarlar ya kendi yaşlarını çok büyültür, başkalarını küçültür; veya tam aksini yaparlar. Ekseriya birincisi erkek, ikincisi kadınlara mahsustur. Bunlara mühim hâdiselerde kaç yaşında olduğunu sorarak gerçek yaşlarını öğrenmek mümkün olabilir. Mesela “Seferberlikte kaç yaşındaydın?” diye sorulur. Seferberlik 1914 senesindedir. Memur çocukları umumiyetle nüfus sicilline doğru yazılmışlardır. Bir de enteresandır, cumhuriyetin ilk yıllarında ailesinin beşinci çocuğu olanlar günü gününe yazılıdır. Çünki 1950’ye kadar yol vergisi vardı. Herkes o zaman için mühim bir meblağ tutan altı-yedi liralık bu vergiyi vermek, aksi takdirde her sene onbeş gün yol yapımında amelelik yapmak mecburiyetindeydi. Ancak nüfusu arttırma tedbirleri cümlesinden olarak beş çocuğu olanlar yol vergisinden muaf oluyordu. Bu mükellefiyetten düşmek için babalar beşinci çocuklarını hemen nüfus sicilline yazdırırlardı. Yoksa çocuklarını doğar doğmaz nüfusa yazdırmak kimsenin âdeti değildi. Çoğu zaman erkek çocukları -o da köylerinde varsa- mektebe giderken; kız çocukları ise izinnâme çıkarılırken, yani evlenirken, hatta evlenip doğan çocukları mektebe kaydolurken nüfusa yazılırdı.
İhtiyarlardan bilgi alırken aylar hususunda da dikkatli olmalıdır. Anadolu’da, Aralık karakış, ocak zemheridir. Şubat gücük, nisan avril, mayıs veya haziran kiraz ayı, temmuz orak ayı, ağustos harman ayı, ekim avare ayı, kasım koç ayıdır. Bir de rumî takvime göre aylar bugünkinden 13 gün sonra başlar. Rumî takvime göre 13 Mart, bugün kullanılan Gregoryen takviminin 1 Mart gününe tekâbül eder. Eski martın dokuzunda kocakarı soğukları (berdelacûz), eski nisanın beşinde öküz soğukları (sitte-i sevr) başlar. Hıdırellez yeni mayısın altısındadır. Her yerin iklim ve ziraat hususiyetlerine göre ayların ismi ve başlangıcı değişir. Tütüne göre, fındığa göre, incire göre, pancara göre aylar tayin edilir. Yaylaya gidiş, yayladan geliş, bağ bozumu hep mühim tarihlerdir. Tarihleri tesbit ederken, bu gibi tabiî hâdiseler hakkında da mahallerine göre bilgi sahibi bulunmak gerekir.
Nüfus sicilleri
Şecere araştırması yapacak kimsenin daha sonra yapacağı iş, nüfus kaydının bulunduğu kazânın nüfus müdürlüğüne giderek nüfus sicillerini tetkik etmektir. Maalesef bunlar çok da eski değildir ve Avrupa’daki kilise kayıtlarına benzer kayıtlar bizde tutulmamıştır. Hıristiyanlıkta vaftiz dine girişin ön şartı olduğundan, kiliselerde vaftiz kayıtları muntazaman tutulurdu. Ayrıca asalet Avrupa’da sosyal statü sembolü olduğu için, aile kayıtlarının tutulmasına çok ehemmiyet verilmiştir. Bu sebeple Batı dünyası nüfus kayıtları bakımından Doğu’dan çok iyi durumdadır.
Türkiye’de elde bulunan ilk nüfus sicilleri 1250/1834 ve 1255/1839 tarihlidir. Sultan II. Mahmud zamanında başlanan nüfus sayımı sonrasında tutulan bu defterlerde (askerî maksadlarla yapıldığı için) sadece erkek nüfus ve yaşları ile beraber tımarla alâkalarının olup olmadığı yazılmıştır. Her köy hânelere ayrılmış; her hânede bulunan erkek nüfus kaydedilmiştir. 1839 yılında başlayan ikinci sayım, uzak vilâyetlerde, meselâ Erzurum’da ancak 1844 yılında tamamlanabilmiştir. Bu sayımın defterleri İstanbul’da Başbakanlık Arşivi’ndedir. Çoğu tasnif edilmemiş bu defterler, millî güvenlik endişesiyle olsa gerek, incelemeye açık değildir.
İkinci nüfus tahriri Sultan Hamid zamanına aittir ve 1303/1887 tarihlidir. Bu tahrire ait defterlerde kadın nüfus da yazılıdır. Her köy haneleriyle beraber tahrir edilmiştir. Her hâneye bir numara verilmiştir. Bu hânenin reisi olan erkek lakabı ve babasının adıyla kaydedilmiştir. Sonra o hane reisinin varsa erkek ve kız kardeşleri, yeğenleri ve amcazadeleri yazılmış; sonra varsa annesi ve ceddesi (büyükannesi) yazılmış; bilahare de bu tarihten sonra dünyaya gelenler kaydedilmiştir. Herkesin doğum tarihi vardır; ancak çoğunun ölüm tarihi kaydedilmemiştir. Erkeklerin askerlik vaziyeti ehemmiyetle işlenmiş; askere duhulleri, ihraçları, varsa sakatlıkları, bedel-i nakdi verip vermedikleri, rediflikleri hep kayıtlıdır. Ayrıca beratlı cami imam-hatibliği gibi vazifeler de kaydedilmiştir. (Eskiden camilerde ancak İstanbul’dan izinli olan imamlar Cuma kıldırıp hutbe okuyabilirlerdi. Böylelerinin adlarının yanında bâ-berat-ı âlî … camii imam ve hatîbi yazmaktadır). Kızlardan tahrirden sonra (1303/1887) evlenenlerin, evlendikleri mahalle veya köy ile sicildeki hane numaraları gösterilmektedir. Gayrımüslimler için aynı usulde ayrı defterler tutulmuştur. Şecere araştırmacısı bu defterlerden 1887 yılında hayatta bulunan dedesinin babasını öğrenebilir. Bu defterler sonradan umumiyetle Ankara’da bulunan nüfus arşivlerine gönderilmiştir. Çoğu kayıp, yanmış, yıpranmış haldedir ve tetkiki hemen hemen mümkün değildir. Tek tük böyle defterlerin Ankara’ya gönderilmeyip, mahallerinde kalmış olanları da vardır. Bu takdirde yanına iyi Osmanlıca okuyabilen bir kimseyi alıp; nüfus müdürüne rica ederek, hatta çoğu zaman birinin tavassutuyla nüfus müdürlüğü arşivinden bu defterleri bulup tetkik etmek gerekir. Devlet, bir takım siyasî sebeplerle, bu sicilleri de araştırmacılara açmamaktadır.
Üçüncü sayım 1321/1905 tarihlidir ve çoğu kazâlarda bunlar yeni yazıya çevrilerek bugünki sicillerin esasını teşkil etmektedir. Bu defterler 1303/1887 tarihli olanlardan daha etraflı ve temizdir. Bunlardan da 1905 tarihinde yaşayan dedenin babasının adı öğrenilebilir.
1905 tarihli sicilleri elde bulunmayan kazâlar vardır. Bazı yerlerde Birinci Cihan Harbinde veya Yunan Harbinde nüfus dairelerinde çıkan yangınlar sebebiyle 1905 tahririne ait nüfus sicil defterleri harab olmuştur. Veya başka sebeplerle bu defterlerin bir kısmı kaybolmuştur. Bunun üzerine 1925 yıllarında yapılan şifahî tahrir esas alınarak nüfus sicil defterleri hazırlanmıştır. Bu takdirde araştırmacı ancak bu tarihte hayatta olan dedesinin babasını ve aile isimlerini öğrenebilecektir. Ancak bu sicillerde erkeklerin doğum tarihleri birkaç yıl küçük yazılmıştır; hatta sekiz yıla kadar küçük yazılanlar vardır. Bunun sebebini harplerin çok olduğu bir nesil için izah kolay: Askere geç gitsin; o zamana kadar hem evlenip çocuğu olsun; hem çalışıp aileye bir faydası olsun; hem de gücü kuvveti yerine gelsin ki askerlik meşakkatlerini göğüsleyebilsin. Bunun için bilhassa 1925 tahririnde erkeklerin doğum tarihlerine çok itibar etmemelidir. Kızlarda böyle bir problem olmadığı ve esasen nüfus sicilline evlenirken yazıldıkları için onların doğum tarihleri umumiyetle doğrudur.
Nüfus sicillerinin tamamı 1978 yılında latin harflerine çevrilmiştir ve bu esnada da bazı yanlış okumalar olmuştur. Bilhassa mahallî isimleri, yabancı nüfus memurları farklı okumuş ve yazmışlardır.
Eğer yakın bir tarihte nüfus kayıtları başka bir şehre aldırılmışsa, bu takdirde önceki nüfus sicillerinin de tetkiki gerekecektir. Kafkas ve Rumeli muhacirleri bu bakımdan daha az şanslıdır. Hele 1924 yılında mübadele ile gelen muhacirler, ancak 1924 tarihinde yaşayan en yaşlı atalarının babasını öğrenebileceklerdir. Maamafih yurt dışında kalan nüfus sicillerine ulaşmak da artık çok zor değildir. Bunlar bizdekilerden çok daha muntazam bir şekilde muhafaza edilmektedir.
Nüfus sicillerinde o aileden kaç hane varsa umumiyetle peş peşe ayrı ayrı gösterilir. Ancak her aile kütüğünün başında o ailenin kütüğe kayıtlı ilk mensubunun isminin üzerinde ailenin lakabı da kaydedilir. Bu lakaptan farklı sıralardaki haneler arasındaki akrabalık tesbit edilebilir. Bu aile reislerinden birinin aile reisi diğerinin kardeşi, amcazadesi veya daha uzak bir akrabası olabileceği gibi, oğlu da olabilir. Çünki bazen babalar, eski Türk geleneklerine uygun biçimde, en büyük oğullarını mal verip ayırmakta, yani ayrı ev açmaktadır. Bu takdirde bu oğul ayrı bir hane teşkil eder. bu aynı ailenin farklı hanelerinin akrabalık derecesini tesbit her zaman kolay olmayabilir. Bu takdirde aile içinde yaygın bilgilerden ve aile büyüklerinin beyanlarına başvurulur. Bu da bir netice vermezse hane reisleri arasındaki akrabalık derecesini tesbitte bazı ipuçlarından istifade edilir. Mesela, bir hane reisinin adı Ahmed, babasının adı da Hüseyn olsun. Aynı aileden bir başka hane reisinin adı da Yahya, babasının adı da yine Hüseyn olsun. Bu ikisinin kardeş oldukları ve babalarının adının da Hüseyn olduğu tahmin edilebilir. Yine mesela aynı aileden farklı hane reislerinin oğullarının adı aynı ise bunların da kardeş olduğu söylenebilir. Çünki insanlar oğullarına umumiyetle babalarının adını koymayı tercih ederler. Aynı aileden bir hane reisinin adı Cemal, baba adı Cafer olsun. Bir başka hane reisinin adı Cemal, baba adı da Halil olsun. Aynı aile ismini taşıyan bu Cafer ile Halil’in kardeş ve babalarının adının da Cemal olduğu tahmin edilebilir. Yine mesela aynı aileden bir hane reisinin adı Ebubekir, diğerinin adı Ömer, bir diğerinin adı Osman, bir diğerinin adı da Ali ise bunların kardeş olduğu tahmin edilebilir. Çünki halk arasında kardeşlere dört halifenin ismini bir arada koymak adettir. Ya da Hasan ile Hüseyn adını taşıyan iki hane reisinin kardeş olduğu söylenebilir. Çünki Anadolu’da bu iki ismi iki erkek kardeşe koymak adettir. Şu kadar ki bunlar birer tahminden ibarettir, ancak bu tahmid de, eldeki kısıtlı imkânlardan birisidir.
Takvimler
Nüfus sicillerinde eski tarihler rûmî/mâlî takvime göredir. 1341/1925 tarihinden itibaren yeni takvim kullanılmıştır. Eski yıla 584 eklenirse yeni yıl bulunur. Mesela, 1330 yılına 584 eklenirse 1914 çıkar. Ancak eski yıl mart ayında başlardı, yani mart birinci aydı. Mesela, 1330 yılı 1914 yılının Mart ayıyla başlar. 1914 yılının şubat ayı da 1329 yılının son ayıdır. Ayrıca rûmî yıl, milâdî yıldan 13 gün sonra gelir. Bu, yirminci asır itibariyledir. Ondokuzuncu asır için 12, onsekizinci asır için 11 günlük, onyedinci asır için 10 günlük fark vardır. 1917 yılına tekâbül eden 1332 yılının şubat ayında bu 13 günlük fark kaldırıldı ve yine 1917 yılına tekâbül eden 1333 yılı ocak ayından başladı. 1945 yılından evvel ekim ayına teşrinevvel veya birinci teşrin, kasım ayına teşrinsani veya ikinci teşrin, aralık ayına kânunevvel veya birinci kânun, ocak ayına da kânunsani veya ikinci kânun denirdi. Bu mevzuda Faik Reşit Unat’ın Türk Tarih Kurumu yayını olan Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu faydalıdır.
1089/1678 senesinden itibaren sadece malî hususlarda mâlî sene adıyla rûmî takvim (julien takvimi) kabul edilmiş; ancak yıllar yine hicret esasına göre hesab edilmiştir. 1205/1790 ve 1256/1840 tarihlerinden itibaren malî senenin kullanılma sahası genişletilerek bütün resmî evraklarda bu takvim kullanılmaya başlanılmış; hicrî takvim de bunun yanısıra kullanılmaya devam etmiştir. 33 senede bir yıl siviş yılı sayılarak atlanmış, böylece her iki takvimde de yıllar aynı olmuştur. 1287/1870 yılında bu yapılmamış, böylece iki takvim arasında yıl farkı doğmuş ve giderek artmıştır.
Resmî arşivler
Soyunda devlette vazife almış kimseler varsa, bunların isim ve biyografisine ışık tutacak bilgiler, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunur. Son yıllarda devlet memurluğu yapmış olanların isim ve kısa hal tercmeleri Sicill-i Ahvâl Defterleri’nde bulunabilir. Soyunda tımarlı sipahi bulunanlar, bu dedeleriyle alakalı kısıtlı bilgiye Başbakanlık Arşivi’ndeki tımar kayıtları ve ruznamçelerde ulaşabilirler. Şunu da eklemek gerekir ki, bu defterler 2000’den fazladır ve istifadesi fevkalâde zordur. Anadolu köylerinin kayıtları tapu tahrir defterleri, avârız defterleri, temettüat defterleri ve kefâlet defterlerinde bulunabilir. Bunlarda ise yalnızca mülke tasarruf eden şahsın ismi bulunur. Soyisim zaten yoktur; lâkap ise zikredilmez; nâdiren baba adı geçer. Anadolu ve Rumeli topraklarının çoğu devlete ait (mîrî) toprak olduğundan ve sürekli yer değiştirme ve göçler sebebiyle bunlardan muntazam aile kaydını takip etmek zor, hatta imkânsız gibidir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde çalışabilmek için yazılı müracaat ederek önceden izin almak gerekir. İnternetten de üye olunarak kataloglara ulaşmak mümkündür. Nihayet bulunan vesikalardan bir şey çıkarabilmek için Osmanlıca el yazılarını okuyabilmek gerekir.
Tanzimat devrinden sonra çıkarılan tapu nizamnâmesi ile 1864’den itibaren modern mânâda muntazam tapu defterleri tutulmaya başlanmıştır. Bu tapu defterleri umumiyetle mezkûr şehir veya kazânın tapu dairesi arşivindedir. Köy ve mahallelerin ayrı ayrı defteri yoktur. Arazi ve emlâk üzerinde yapılan bütün muameleler, tarih sırasına göre aynı defterde kayıtlıdır. Bunun fihristinden alâkalı mülk veya arâzi bulunarak buradaki bilgilere ulaşılabilir. Şu kadar ki bu kayıtlarda daha ziyade mülk veya arâzinin tafsilatı verilir. Mâliki veya muameleyi yapanlar hakkında fazla bilgi bulunmaz. Ancak baba ismi veya muamelenin yapıldığı tarih bir ipucu verebilir.
Tanzimat’tan (1839) sonra mecburî askerlik başlamış ve askerlik şubeleri kurulmuştur. Bu şubelerden kayıtları da yol gösterici olabilir. Maamafih bu arşivler de her yerde iyi durumda değildir. Ülkemizde bugün arşivcilik şuuru maalesef zayıftır. Mahallî şubelerdeki arşivler, mensupları askerlik çağını geçirdikçe Ankara’ya gönderilmiştir. Bunlar millî savunma arşivinde muhafaza edilmektedir.
Aile ferdlerinden vakıf kuranlar varsa, vakıf sicilleri de ehemmiyet taşır. Aynı zamanda mahallî mahkeme sicillerinden -nâdiren de olsa- aile tarihi ile alâkalı bilgi elde edilebilir. Bu siciller Ankara’daki Millî Kütüphane’de; İstanbul sicilleri ise İstanbul Müftülüğü’ndedir.
Aile arşivi
Şecere ve aile tarihi hazırlanmasında, ailenin hususî arşivi de çok mühimdir. Aile arşivini, ailenin atalarıyla alâkalı fermanlar, tapular, mektuplar, hâtırat ve günlükler, resmî veya gayrıresmî evrak, senedler vs. teşkil eder. Vaktiyle yangınların vak’a-yı âdiyeden olduğu zamanlarda, her ailenin bir yangın kuttusu vardı. Metalden yapılma bu kutuda, aile evrakı saklanır; yangın vukuunda kaçarken fırsat varsa yalnızca bu kutu alınırdı. Aile arşivinde çok enteresan eşyalar da bulunabilir. Bir ahbabımın evinde gördüğüm dedelerinden kalma bakır sahanın altında, sahanın ilk sahibinin ve babasının ismi ile beraber sahanın alındığı tarih hakkedilmişti. [Eskiden çalınıp kaybolmasına mâni olmak için bakır kaplarda sahibinin mührü bulunurdu.] Ülkemizde bilhassa son zamanlarda yaşanan harb, göç, âfet vs. hâdiseler sebebiyle pek çok ailenin arşivi olmadığı gibi, olanlar da pek istifade edilebilir durumda değildir.
Mezartaşları
Soyuna dair bilgiler toplamak isteyenlerin müracaat edeceği mühim bir kaynak da mezartaşlarıdır. eski mezar taşları, aile büyüklerinin isimleri, vefat tarihleri, meslek ve meşrebleri hakkında bilgi verebilir. Bunun için Osmanlıcanın farklı yazı stillerini okuyabilmek ve mezarlıklar arasında bazen saatlerce, hatta günlerce dolaşmak icab edebilir. Çünki tabiatiyle bu eski mezarlıkların kayıtları tutulmuş değildir. Bir milletin hâfızası ve bir vatanın tapu senedleri mesabesindeki mezarlıklar bakımından maalesef ülkemiz hiç iyi durumda değildir. 1930’lu yıllarda bir asrî mezarlık furyası başlamış; Anadolu’nun hemen her yerinde çoğu şehrin içinde kalan eski mezarlıklar kaldırılarak buraları şehir parkı yapılmış veya üzerine bina inşa edilmiştir. Mezarların bir kısmı aileleri tarafından nakledilebilmişse de çoğu nakledilemeden kalmış, bu mezarların taşları da ya toprağa gömülmüş, ya kanalizasyon ve kaldırım taşı olarak kullanılmış, ya da mezarcılar tarafından sökülerek kazınmış ve yeni taş olarak satılmıştır. Bu söylediklerimiz şehir ve kasaba mezarlıkları içindir. Köylerde ise ekseriya mezarların başında taş bile yoktur.
Soyisimleri
Bildiğim kadarıyla dünyada soyadı almanın kanunen mecburî olduğu tek ülke biziz. Avrupa ve diğer ülkelerde soyadı çok yaygın ise de mecburî değildir. Hele asillerin soyadı yoktur. Hanedanlarının veya ünvanlarının câri olduğu yerin ismiyle anılırlar. Osmanlı Devleti zamanında her ailenin bir lâkabı vardı. Ancak bu tatbikat resmî olmadığı için soyadı yerine geçmezdi. Maamafih nüfus sicillerinde bu lâkaplar zikredilmiştir. Resmî kayıtlar umumiyetle baba ve gerekirse dedelerin ismiyle, bazen de şahsın memleketi yazılarak tutulurdu. 1934 tarihinde soyadı kanunu çıkarılarak herkesin soyadı alması mecburiyeti getirilmiştir. Ancak soyadı seçme keyfiyeti şahısların tercihine bırakılmıştır. Bu sebeple aynı aileden gelenler, hatta birkaç kardeşin her birinin farklı soyadı olabilmiştir. Ayrıca eski lakapların soyadı alınmasına da umumiyetle engel olunmuştur. Çoğu yerde soyadını şahıslar almamış; mülkî makamlar tarafından hiçbir esasa dayanmadan rastgele soyadları verilmiştir. Bu sebeple Türkiye’de soyadları, aile tarihi hakkında hiçbir fikir veremez. Ancak çok az sayıda uyanık kişiler, ailelerinin tarihini hatırlatacak şekilde meslek, köy isimlerini veya atalarından birinin ismini soyadı olarak almıştır. Keçeci, Pazarcık, Hacıalioğlu gibi.
Şecere hazırlama tarzı
Şecere ağaç demektir. Aslında neseb şeceresi demek lâzım, ama kısaca şecere deniyor. Şecerenâme de denir. Soyağacı bunun yeni türkçesidir. Aile soyuna mensup kimselerin adları ağaç şeklinde gösterildiği için bu adı almıştır. Aslında her nesil bir öncekinin dalı, meyvesi sayılıyor. Bu bakımdan ağaç güzel bir benzetmedir.
Şecere hazırlamada iki usul vardır. Bunlardan birincisi şema usulüdür. İkincisi nüfus sicili benzeri usuldür.
Bunlardan birincisinde en eski dedenin ismi yazılıyor. Altına çizilen çizgiye ok halinde aşağıya doğru çocuklarının ismi yazılıyor. Her ismin altına çocukları aynı doğru üzerinden çıkan oklarla gösteriliyor. Amerikan usulünde ise en eski dedenin ismi yazılıyor ve buna bir numara veriliyor. Altına bütün çocukları yazılıyor ve hepsine birer numara veriliyor; ancak bu numaranın ilk rakamı babalarının numarasıyla aynı oluyor. Evlilikler küçük harf ile gösteriliyor. Böylece aşağıya doğru nesiller yazılıyor. Misal olarak: Dip dedenin adı Ahmed; Ahmed’in ikinci evliliğinden olan ikinci çocuğu Ali; Ali’nin dördüncü çocuğu Mehmed; Mehmed’in de ilk çocuğu Hasan olsun. Şecerede Hasan’ın isminin başında, 1.b. 2.4.1 bulunacaktır. Her şahsın doğum, evlilik, boşanma ve ölüm tarihi, varsa lakabı, eşinin/eşlerinin ismi, eşinin anne ve babasının ismi de yazılır. Kız çocuklarının çocuklarını gösterip göstermemek isteğe bağlıdır. Çünki ilm-i neseb (jenealoji) kâidelerine göre artık bu başka bir aile sayılır.
1.Bahçeli Kahramanzade Ahmed Ağa 1875-1929
1.a.Güzelköylü Hacıağazade Ayşe Edibe (Veli ve Hadice) 1878-1899, ev.1898
1.b.Bahçeli Körkamiloğullarından Behiye (M. Emin ve Hasene) 1885-1960, ev.1899
1.c.Bahçeli Tepecikgilden Neriman (Yusuf ve Kerime) 1899-1972, ev. 1919
1.a.1.Mehmed 1899-1899
1.b.1.Fatıma 1902-1980
1.1.a.İstanbullu Ömer Çiftçioğlu (Hüseyn ve Güzide) 1895-1946, ev.1919
1.b.2.Ali Kahraman1906-1973
1.b.2.a.İstanbullu Nuriye (Tahir ve Gülsüm) 1914-1990, ev.1933
1.b.3. Ömer Kahraman 1910-1963
1.b.3.a.Adanalı Nevin Öztürk (Süleyman ve İffet) 1914- , ev. 1935, boş. 1945
1.b.2.1.Sâkine 1934-1934
1.b.2.2.Nefise 1937-1938
1.b.2.3.Lütfiye 1940-1941
1.b.2.4.Mehmed Kahraman 1943-
1.b.2.4.a.Hediye Toprak (Mehmed Ali ve Ayşe) 1947- , ev.1969
1.b.2.4.1.Hasan Kahraman 1970-
1.b.2.4.1.a.Nurhayat Demir (Osman Nuri ve Münevver) 1974- , ev.1995
1.b.2.4.1.a.1.Turan Kahraman 1996-
1.b.2.4.2.Hüseyin Kahraman 1972-
1.b.2.4.2.a.Leman Özturan (Orhan ve Jale) 1978- , ev. 2000
1.b.2.4.2.a.1.Merve Kahraman 2002-
Ülkemizdeki ailelerin şeceresi her zaman bu kadar kısa ve derli toplu olmayabilir. Bu sebeple bu usul hazırlanması kolay, ama istifadesi zordur. Bir şahsın bütün çocuklarını bir sayfada görmek çoğu zaman mümkün olmaz; dipteki isim ile torunlar arasında bazen irtibatı kurmak da zorlaşır. Öteki usul hazırlanması zor olmakla beraber kullanışlıdır. Gerçi eldeki metne sığdırmak problem olabilir; nitekim sayı arttıkça şema genişleyecektir. Ama bakıldığı zaman bütün nesilleri bir arada, derli toplu ve çıktıkları asıllarla beraber görmek mümkündür.
Şecerelerde 1934 yılını idrak eden ve soyadı alan kimselerin soyadı da gösterilebilir. Vâkıa umumiyetle aynı ailenin mensupları aynı soyadını taşıyacağından, şecerede sadece isimleri göstermek de kâfidir.
Şecerede herkesin ismi, varsa lâkabı, doğum ve ölüm tarihi yazılmalıdır. Bundan sonra altına = işareti konulduktan sonra evlendiği kimse ve bu kimseyle ilgili bilgiler, aile adı, baba adı, doğum ve ölüm tarihleri, başka memleketten ise memleketi, boşanma olduysa tarihi, varsa lakabı ve varsa akrabalığı yazılmalıdır. Eğer eş aynı aileden ise aile ismini yazmaya gerek yoktur; amcazadesi sözü bunu ifade edecektir. Doğum ve ölüm tarihlerinde şüphe varsa yanına soru işareti konulmalıdır. Birden çok evlilik bahis mevzuu ise = işaretini alt alta mükerreren kullanarak bu evlilikler gösterilmelidir. Çocuğu olmayan kimselerin isminin altına çizgi çizilir; bu, bilâveled (çocuksuz) olduğunu gösterir. Doğan çocukların hangi evlilikten olduğu ise yine okların o eşin başında bulunan işaretin yanından başlamasından anlaşılır. Eğer evlâd-ı manevî varsa bunun gösterilmesi mecburî değildir; ancak gösterilmişse muhakkak isminin altına bu husus yazılmalıdır.
Soy ağacı nedir
Internet üzerinde sörf yaparken soy agaçi internet siteleri gözüme ilisti. Söyle bir inceledigimiz vakit benimde böyle bir soy agaci sitesi yapmam gerektigini düsündüm.
Hem akrabalarimiz hemde yakinlarimiz buna çok sevinecegeini düsünerek ise koyuldum. Yaklasik 5-6 aylik bir çalismadan sonra çok güzel bir soy agaçi ortaya çikti. Insanlarin resimleiryle birlikte siteye yükledigim için her girenin dedelerini ve büyüklerini görmesi anlatilmaz güzeldi.
Soru: Soy ağacı nedir?
Cevap: Bir kişinin veya bir ailenin en uzak atasından başlayarak bütün kollarını belirten çizelge, hayat ağacı, şecere.
Bir insanin geçmisten bugüne kadar olan zürriyeti
Açiklama: Sizlere sundugumuz bu yukarida ki kisa örnek anlatim yazisinda soy agaci bireyin sülalesi ve atalari anlatilmistir. Yine sizlerin daha iyi almasi adina Peygamber Efendimizin (s.a.v.) soy agacini resim olarak bu yaziya ekledik. Resme bakildigi zaman soy agacinin manasi daha iyi anlasilacaktir.
Soy ağacının anlamı, Soy ağacı nedir
Bir insanin geçmisten bugüne kadar olan zürriyeti
Soyağacı nedir? Nasıl Çıkarılır?…
Sıkça aranılan ve merak edilen konulardan biriside Soyağacı. Yazmızın devamından Soyağacı nedir, nasıl çıkarılır, soyağacı ve secere nedir gibi konulara değinmek istedik.
Soy Ağacı Nedir?
Soyağacı, bir kişinin soyundan gelen tüm kişileri gösteren bir çizelge olup, aile kökenlerini öğrenmek ve tarihi araştırmalarda kullanılan tablodur. Bir kişinin soyundan gelenlerin gösterildiği tabloda ağaç yurkarda dar olup, aşağıda genişlemektedir. Soy ağaçları en eski nesilleri yukarda gösterip, yeni nesilleri altta gösterir. Soyağacı‘nda erkekler ve onların çocukları yer alırken, soy ağacı secere‘de ise tüm sülale erkek ve bayanlardan oluşur.
Soyağacı Mustafa Kemal Atatürk Örneği
soyagaci-ataturk[1]
Soyağacı Nasıl Çıkarılır?
Burada dikkate alınacak en önemli unsur nüfüs kayıtlarıdır. Soy ağacını öğrenmek için kişiler bağlı olduğu nüfus idaresine giderek, Cumhuriyet dönemi kayıtlarına ulaşabililer. Daha önceki dönemlere ulaşmak için şu kayıtlara bakılmalıdır.
1. Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri
2. Temettüat Defterleri
3. Tapu-Tahrir Defterleri
4. Sicill-i Ahval Kayıtları
5. Biyografik Eserler
6. Vakıf Belgeleri
7. ATASE Genelkurmay Arşivleri
» Soy ağacı
Tanımı/Anlamı
Bir kişinin veya bir ailenin en uzak atasından başlayarak bütün kollarını belirten çizelge, hayat ağacı, şecere.
Bir bireyin soyunu, geçmişten bugüne kadar gösteren çizelge.
Diğer Dillerdeki Karşılıkları
en: soya salçasi. soya. soya fasulyesı.
en: pedigree
fr: généalogie
