Ayağımızda ve ayak bileğimizde 26 kemik, 33 eklem ve 100’den fazla tendon bulunur. Topuk kemiği ise bu kemiklerin en büyüğüdür. Eğer topuğunuzu çok fazla kullanır ya da sakatlarsanız topuk ağrısı yaşayabilirsiniz.
Topuğumuz, vücudumuzun ağırlığını desteklemek adına tasarlanmıştır. Yürüdüğümüzde ya da koştuğumuzda topuğumuz ayağımız yere değdiğindeki baskıyı emer ve bizi ileri doğru hareket ederken destekler. Ayağımız çok sık ağırlığa ve baskıya maruz kaldığından ağrı da kaçınılmazdır.
Topuk ağrısı çok sık rastlanan bir ayak sorunudur. Genellikle tam topuğun altında ya da ayağın yanlarında, Aşil tendonunun topuk kemiği ile birleştiği yerde ağrı hissedilir. Ağrı şiddetli de olsa nadiren riskli bir durumun belirtisidir. Genellikle kendiliğinden kaybolur. Ancak eğer ev tedavileri işe yaramazsa doktora muayene olmakta fayda vardır.
Topuk ağrısı nedenleri nelerdir?
Topuk ağrısına yol açan birden fazla durum bulunur. Bunlardan bazıları şunlardır:
1) Topuk dikeni
Topuk dikeni ya da diğer adıyla plantar fasiit, ayağınızın tabanında bulunan plantar fasya dokusunun çok fazla basınç yüzünden zarar görmesi sonucu oluşur, ayakta ağrı ve tutulma yapar.
2) Burkulmalar ve incinmeler
Burkulma ve incinme vücuttaki sakatlıklardır, genellikle fiziksel aktiviteden kaynaklanırlar. Bu sakatlıklar çok sık görülür ve hafiften ağır sakatlanmalara kadar farklılık gösterirler.
3) Kırıklar
Topuk kemiğinin kırılması da topuk ağrısına yol açabilir. Acil yardım gerektirir.
4) Aşil tendonu iltihabı
Baldır ikiz kası ile topuk kemiğinin birleştiği tendon olan Aşil tendonu iltihaplanıp ağrı verebilir, sebebi genellikle sakatlanmalardır.
5) Bursit
Eklemlerimizde bulunan içi sıvı dolu keselerin (bursa) iltihaplanması sonucu bursit oluşur. Bu iltihap tendonların, cildin ve kas dokusunun kemikle birleştiği yerlerin etrafında görülür.
6) Ankilozan spondilit
Bu hastalık arterit hastalığının bir türüdür ve omurgayı etkiler. Omurgada ciddi iltihaplanmaya ve sonucunda kronik ağrıya ve sakatlığa yol açabilir.
7) Osteokondroz
Bu hastalık çocuklarda ve ergenlik çağındaki çocuklarda kemik gelişimini direkt olarak etkiler.
8) Topukta yumru
Gençlerde sık görülür. Topuk kemiği henüz tamamen olgunlaşmadan fazla kemik oluşumuna bağlı olarak gelişir. Genellikle düztabanlıktan kaynaklanır. Topuk kemiği yeterince olgunlaşmadan topuklu ayakkabı giyen genç kadınlarda da rastlanır.
9) Tarsal tünel sendromu
Ayağın arka tarafındaki büyük bir sinirin sıkışması ya da baskı ile bir yere kısılıp kalması sonucu oluşur. Basınca bağlı bir sinir hasarıdır ve ayak bileği ya da ayakta oluşabilir, ayakta ağrı yapabilir.
10) Stres kırığı
Bu tür kırıklar ayağa fiziksel stres uygulanması sonucu oluşur, genellikle yorucu fiziksel etkinlikler, sporlar ve ağır işlerde çalışmaktan kaynaklanır. Koşularda özellikle tarak kemiğinde stres kırığı sık görülür. Kemik erimesine bağlı olarak da yaşanabilir. Ayakta ağrı yapar.
11) Kalkaneus apofizi (Severin hastalığı)
Çocuk ve ergenlik çağındaki sporcularda çok sık rastlanan topuk ağrısı sebeplerinden biridir. Topuk kemiğinin (kalkaneus) çok fazla kullanılması ya da sürekli küçük travmalara maruz kalması sonucu oluşur. 7-15 yaş arasındaki çocuklarda sık görülür.
12) Diğer sebepler
Aşil tendonu yırtılması, kemiklerde incinme, kemikte kist, gut hastalığı, morton nöroma (ayak sinirlerinde şişme), osteomyelit (kemik ya da kemik iliği iltihabı), periferik nöropati (sinir ucu hasarı), yürürken yanlış bir şekilde durma, romatoid artrit (eklem iltihabı), fazla kilolu olmak, çok uzun süre ayakta kalmak gibi durumlar da topukta ağrıya yol açabilir.
Topuk ağrısı nasıl geçer?
Topuk ağrısı genelde evde uygulanan tedavilerden sonra geçer. Topuk ağrısı için evde kendi kendinize uygulayabileceğiniz bazı yöntemler şunlardır:
- Eğer mümkünse topuğunuza yüklenmenizi gerektirecek aktivitelerden kaçının, koşmayın, uzun süre ayakta durmayın ya da yürümeyin.
- Buz uygulayın. Günde üç kez, 15-20 dakika kadar topuğunuza buz torbası koyun.
- Doğru ayakkabılar seçin. Ayakkabılarınızın ayağınızı düzgün bir biçimde kavradığından ve destek sağladığından emin olun. Eğer bir sporcu iseniz yaptığınız spora uygun ayakkabılar seçin.
- Ayak destekleri kullanın. Topukluklar ya da dolgu topuk desteklerini medikal marketlerden bulabilirsiniz.
- Reçetesiz ağrı kesiciler kullanın. Aspirin ya da Advil gibi ağrı kesiciler iltihabın azalmasına ve ağrının dinmesine yardımcı olabilir.
Eğer bu yöntemler işe yaramazsa doktora başvurmanız gerekir. Doktorunuz fiziksel bir muayene yapacak ve size belirtilerin ne zaman başladığını soracaktır. Net bir sonuç almak için doktorunuz röntgen çekilmesini talep edebilir.
Doktorunuz topuk ağrısına yol açan nedeni saptadıktan sonra ona yönelik bir tedavi yöntemi önerecektir. Birçok vakada doktorlar genellikle fizik terapi önerir. Fizik terapi kasların ve tendonların güçlenmesini sağlar ve sakatlıkların ilerlemesini önler. Eğer ağrınız çok şiddetliyse doktorunuz iltihap giderici ilaçlar reçete edebilir; bu ilaçlar ağız yoluyla alınabildiği gibi topuğa enjekte de edilebilir.
Çok nadir görülse de bazı vakalarda altta yatan sorunu tedavi etmek için ameliyat gerekebilir ancak iyileşme süresi çok uzundur.
Eğer altta yatan neden topuk dikeni ise analjezik ilaçlar, iltihap giderici ilaçlar ve steroid olmayan iltihap giderici ilaçlar önerilebilir. Ayrıca kortikosteroidler, fizik terapi, ayak destekleri, şok dalgası tedavisi, ameliyat ve gece splinti kullanmak gibi yöntemler de tedavi sağlayabilir.
Eğer altta yatan neden bursit ise, hastaya bir ayak desteği ya da topukluk kullanması önerilebilir. Hastanın bolca dinlenmesi gerekir, çok şiddetli vakalarda steroid enjekte edilebilir.
Topukta yumrular var ise buz kompresi ya da doğru ayakkabı seçimi ile rahatlama sağlanabilir. Bazen doktor kortizon iğnesi de önerebilir. Çok ağır vakalarda yumrular ameliyatla alınabilir.
Topuk ağrısı nasıl önlenir?
Topuk ağrısını hastalıklar gibi bazı durumlarda önlemek mümkün olmayabilir, ancak ayağınızın sakatlanmasını ve topuk ağrısına yol açmasını önlemek için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilirsiniz:
- Ayağınıza tam oturan ve ayağı destekleyen ayakkabıları tercih edin.
- Fiziksel aktiviteler için özel tasarlanmış ayakkabıları kullanın.
- Egzersiz yapmadan önce kaslarınızı esnetin, ısının.
- Fiziksel aktivitelerde hızınızı doğru ayarlayın.
- Dengeli ve düzenli beslenin.
- Yorgun hissettiğinizde ya da kaslarınız ağrıdığında dinlenin.
- Kilonuzu kontrol altında tutun.
Topuk ağrısı için ne zaman doktora gitmeli ve hangi doktora danışmalıdır?
Topuk ağrısı için bir ortopedi uzmanına danışmak gerekir. Eğer aşağıdaki belirtilerden bazılarını yaşıyorsanız mutlaka bir ortopedi uzmanına danışmalısınız:
- Topuğa yakın bölgelerde şişlik ile beraber şiddetli ağrı
- Topukta hissizlik ya da gıdıklanma ile beraber ağrı ve ateş
- Ateşle beraber topuk ağrısı
- Normal yürüyememe
- Ayağı öne doğru eğememe
- Ayağa kalkınca parmak ucuna çıkmakta zorlanma
- Topuk ağrısının bir haftadan uzun sürmesi
- Ayaktayken ya da yürürken topukta acı hissedilmesi
Kaynaklar:
https://www.healthline.com/health/heel-pain
https://www.medicalnewstoday.com/articles/181453.php
https://www.mayoclinic.org/symptoms/heel-pain/basics/when-to-see-doctor/sym-20050788
