Kanın sol karıncıktan, büyük atardamarlara pompalanması sırasında uç noktalarda bulunan atardamarlarda meydana getirdiği dalgalanmadır.
Kalbin her kasılmasıyla sol karıncıktaki atardamarların içine bir miktar kan pompalanırve damarların esneyebilme özelliğinden dolayı atardamarlarda bir genişleme olur.Bu genişleme, uçtaki atardamarlardan , damarların deri yüzeyine yakın bulunduğu yerlerden( el ve ayak bileği, şakak, dirsek içi,kasık ve diz arkası gibi) nabız olarak hissedilmektedir.
Nabız, kalbin dakikada kaç kere kasıldığını gösterirken kalbin hızıyla ilgili bilgi verir.Aynı zamanda ritmi hakkında da bilgiye ulaşmamızı sağlar.Sağlıklı bir kişinin nabzı,erişkinlerde dakikada 60-90 arasındadır.Çocuklarda dakikada 80-100, yeni doğan bebeklerde ise dakikada 100-120 arasındadır.
Nabız, kalp atımıyla tam eş zamanlı değildir.Fakat fark aralığı bir saniyenin 1/10 kadarı olduğu için hemen hemen eş zamanlıymış gibi sanılır.Nabız dalgasının hızının ,saniyede 9 metre olduğu hesaplanmıştır.Egzersiz, stres,yaralanma gibi durumlarda ve bazı hastalıklarda nabız hızı artar.Nabız, 12 yaş üzerindeki kızlarda ve kadınlarda, erkek çocuk ve erkek yetişkinlere göre daha hızlıdır.Atletlerde ve koşucularda ise nabız daha düşük olabilir.
Normalde , nabız dalgası eşit aralıklarla gelmelidir.Bazı ritim bozukluklarında , kalp hızı yüksek olabilir.Kalp atımları sırasında , atardamarlar içine pompalanan kan , bazen yeterli bir basınç dalgası nedeniyle nabız dalgası oluşturamaz ve bu da nabız olarak hissedilemez.Böylece nabız hızı,gerçekte olduğundan daha düşük bulunabilir.Bu gibi durumlarda kalbi dinleyerek , kalp hızını bulmak daha doğru sonuç verir.
Nabız ölçülürken , nabız bölgelerinde birinci ve ikinci el parmak uçlarıyla yavaşça bastırarak ,nabız dalgası aranır.Nabız hissedildiği zaman önce düzenli olup olmadığına bakılır.
