Hemoglobin nedir?
Kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve akciğerlerden vücuttaki dokulara oksijen taşıyarak dokulardan akciğerlere karbondioksit taşıyan protein moleküllerine hemoglobin denir.
Hemoglobin, dört adet protein molekülünden oluşun ve bu moleküller birbirine bağlıdır.
Her bir globülin zincirinde demir içeren bileşenler bulunur ve bu demir, oksijen taşımak için son derece önemli bir role sahiptir.
Bu demir ayrıca kana kırmızı renginin verilmesinden de sorumludur.
Hemoglobin ayrıca kırmızı kan hücrelerinin şeklinin belirlenmesini sağladığı için de önemli bir role sahiptir. Kırmızı kan hücreleri normal yapılarına göre yuvarlak ve dar merkezli, çöreği andıran bir yapıya sahiptir.
Anormal hemoglobin yapısı ise kırmızı kan hücrelerinin yapısını bozarak fonksiyonlarına zarar verir ve damarlardan geçmelerini zorlaştırır.
Normal hemoglobin değerleri
Bir litre kanda bulunan hemoglobinin gram olarak ölçümüne kandaki hemoglobin değeri denir. Normal hemoglobin değer aralığı yaşa ve cinsiyete göre değişiklik göstermektedir. Normal değerler aşağıdaki gibidir:
Yeni doğanlarda: 17-22 gr/dLRBC-nedir-yukseligi-ve-dususu-neden-olusur
1 haftalık bebeklerde: 15-20 gr/dL
1 aylık bebeklerde: 11-15 gr/dL
Çocuklarda: 11-13 gr/dL
Yetişkin erkeklerde: 14-18 gr/dL
Yetişkin kadınlarda: 12-16 gr/dL
Orta yaş ve üzeri erkeklerde: 12,4-14,9 gr/dL
Orta yaş ve üzeri kadınlarda: 11,7-13,8 gr/dL
Bu değerler laboratuvarların ölçüm aralığına göre değişiklik gösterebilir. Bazı laboratuvarlarda orta yaş ve üzeri kategorisi bulunmayabilir.
Hemoglobin yüksekliği ne anlama gelir?
Hemoglobin yüksekliği, kanda normalde olması gerekenden fazla hemoglobin olması durumudur. Hemoglobin vücuda oksijen taşıyan bir kırmızı kan hücresidir ancak hemoglobin sayısının yüksek olması kırmızı kan hücresi sayısının yüksek olmasıyla aynı anlama gelmez çünkü her bir kırmızı kan hücresinde aynı sayıda hemoglobin bulunmak zorunda değildir. Bu sebeple kandaki hemoglobin oranı yüksek olsa bile kırmızı kan hücresi sayısı normal çıkabilir.
Genellikle kanda erkekler için 17,5 gram/dL ve üzeri hemoglobin bulunması ve kadınlar için 15,5 gram/dL üzeri hemoglobin bulunması yüksek değer olarak kabul edilir ancak bu sınır kişiden kişiye, yaşa ve cinsiyete göre değişebilir. Ayrıca günün hangi saatinde ölçüm yapıldığına ve vücudun susuzluk seviyesine göre de hemoglobin oranı değişiklik gösterebilir.
Hemoglobin değerlerinin yükselmesi genellikle vücudun oksijen taşıma kapasitesinin yükselmek zorunda kaldığı durumlarda oluşur. Bu durumlar da sigara içmek ve yüksek rakımlı yerleşim yerlerinde yaşamak (oksijen seviyesi yüksek rakımda daha azdır) gibi durumlardır.
Yüksek hemoglobin seviyesinin daha az görünen nedenlerinden bazıları ise şunlardır: kalp ya da akciğer fonksiyonlarının zayıf olmasına bağlı olarak kandaki oksijen seviyesinin azalması ve kırmızı kan hücresi üretiminin artmak zorunda kalması, kırmızı kan hücresi sayısının artmasına yol açan bir kemik iliği probleminin olması, kırmızı kan hücresi üretiminin artmasına yol açan ilaçlar ve hormonlar kullanılması.
Kandaki hemoglobin seviyesinin yükselmesine yol açan bazı hastalıklar ve diğer faktörler ise şunlardır:
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
Susuz kalmak
Amfizem
Kalp yetmezliği
Karaciğer kanseri
Böbrek kanseri
Çok yüksek rakımlı yerlerde ikamet etmek
Kalp ve akciğer hastalıklar
Polisitemi vera
Sigara içmek
Hemoglobin düşüklüğü ne anlama gelir?
Hemoglobin düşüklüğü, kan testi sonuçlarında sık rastlanan bir tablodur. Çoğu zaman bu düşüklük olması gerekenin yalnızca biraz altındadır ve kişinin vücudunu pek etkilemez. Ancak eğer hemoglobin seviyesi düşmeye devam eder ve semptomlara yol açarsa düşük hemoglobin seviyesi, kansızlık yani anemi olduğuna işaret eder.
Düşük hemoglobin seviyesi erkekler için 13,5 gram/dL seviyesinin altına ve kadınlar için 12 gram/dL seviyesinin altına denk gelmektedir. Çocuklarda ise yaşa ve cinsiyete bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Alt sınır laboratuvarlara göre farklı değerlerde olabilir.
Hafif düşük hemoglobin seviyesi genellikle bir hastalığın habercisi değildir ve normal kabul edilir. Örneğin hamile kadınlarda hemoglobin seviyesinin azalması normaldir. Ancak hemoglobin düşüklüğü bazı sağlık durumlarından ve hastalıklardan da kaynaklanabilir.
Eğer vücutta kırmızı kan hücresi normalden az üretiliyorsa, vücudunuz kırmızı kan hücrelerini parçalıyorsa ve kan kaybına maruz kaldıysanız hemoglobin seviyeniz düşük olacaktır.
Vücutta normalden az hemoglobin üretilmesine yol açan hastalıklar aplastik anemi, kanser, HIV ilaçları ve benzeri bazı ilaçlar, kemoterapi, kronik böbrek hastalıkları, siroz, Hodgkin hastalığı, hipotiroidi, demir eksikliği anemisi, kurşun zehirlenmesi, lösemi, cilt kanseri, lenf kanseri ve vitamin eksikliği anemisidir.
Vücudun üretilen kırmızı kan hücrelerini parçalamasına yol açan hastalıklar dalak genişlemesi, hemoliz, porfiri, orak hücreli anemi, talasemi ve vaskülittir.
Kan kaybı ise kanamalı yaralardan, sindirim sisteminde oluşan iç kanamalardan, kanserlerden, hemoroid probleminden, idrar yollarındaki bir kanamadan ya da şiddetli regl kanamasından kaynaklanabilir.
Kaynaklar:
https://www.mayoclinic.org/symptoms/high-hemoglobin-count/basics/causes/sym-20050862
https://www.mayoclinic.org/symptoms/low-hemoglobin/basics/causes/sym-20050760
https://www.medicinenet.com/hemoglobin/article.htm
