Kısaca HES olarak ifade edilen hidroelektrik santralleri, hidroelektrik enerji üretimi yapan tesislere denmektedir. Hidroelektrik enerji nedir? dersek; yükseklik kazandırılan uyun sahip olduğu potansiyel enerjiye “hidrolik enerji” denmektedir. Bu hidrolik enerji bir takım düzenekler yardımıyla mekanik enerjiye çevrilmektedir. Ortaya çıkan bu mekanik enerji de elektrik enerjisine dönüştürülmektedir ki, buna da “hidroelektrik enerji” adı verilmektedir.
Nasıl çalışır?
Barajlarda doğal yoldan veya suni bir şekilde belirli bir yüksekliğe çıkarılan su, kendinden daha alçaktaki türbinlere aktarılır. Türbin çarklarına çok süratli ve şiddetli bir biçimde çarpan su türbin milini döndürür. Bu hareketin sağlanması ile jeneratör çalışır ve elektrik enerjisine dönüşür.
Dünyada ve Türkiye’de HES kullanımı;
Dünyadaki elektrik ihtiyacının büyük bir bölümü yaklaşık %19’luk bölümü HES’lerde üretilen hidroelektrik enerjisi ile karşılanmaktadır. Hidroelektrik enerjisi yenilenebilir enerji’nin de %69’luk büyük bir kısmını da karşılamaktadır.
Türkiye’de 150’den fazla hidroelektrik santrali çalışmaktadır ve ülkemizin yaklaşık %18,5’lik elektrik üretimi bu santrallerden sağlanmaktadır.
Hidroelektrik santrallerinin yapısı nasıldır?
Bir hidroelektrik santrali; Su tutma ve su alma yapısı, iletim kanalı, basınçlı (cebri) borular, salyangoz, türbin, jeneratör, transformatörler, şalt alanı ve diğer bazı teçhizatlardan meydana gelmektedir.
HES’lerin etkileri nelerdir?
Bir hidroelektrik santralinin yapımından önce gerçekleştirilen çalışmalar, hazırlıklar ve kurulum maliyetleri bu santrallerin en büyük dezavantajlarıdır. Yatırım maliyetinin yüksek olmasının dışında çevreye ve doğal hayata verdiği zararlı etkilerdir. Hidroelektrik santralleri doğal kaynaklara zarar verdiği gibi, kurulduğu bölgedeki vahşi hayata ve doğal yaşama da olumsuz etkileri olmaktadır. Ayrıca, HES kurulan bölgelerdeki ağaçların kesilmesi, birçok kültürel mirasın ve tarihin sular altında kalarak yok olması söz konusudur.
Peki, olumsuz etkilerinin yanı sıra olumlu etkileri nelerdir? dersek; Faaliyete geçirildiğinde ihtiyaç duyduğu üretim hammaddesi maliyeti az olan sudur. Hava kirliliği bakımından da çok fazla sorun yaratmayan HES’ler bulunduğu bölgenin su ihtiyacını karşılamakta, sel ve taşkınları önlemekte, iklimde yumuşaklık meydana getirmekte, tarım alanlarının sulanmasında fayda sağlamakta, kurulan bölgenin aynı zamanda ulaşımını da geliştirmektedir.
