Dış gebelik nedir?
Ektopik gebelik ya da tubal gebelik olarak da bilinen dış gebelik, embriyonun rahim dışında bir yerde gelişmeye başlaması durumudur.
Döllenmiş bir yumurta, normalde bulunması gereken yer olan rahim yerine başka bir yerde gelişmeye başlarsa dış gebelik oluşur.
Dış gebelik nasıl olur?
Hamileliğin oluşabilmesi için, yumurtalığın ürettiği yumurtayı yumurta kanalına göndermesi gerekir. Yumurta burada 24 saat kadar kalır. Bu 24 saat içerisinde eğer yumurta spermle birleşirse döllenme gerçekleşir. Döllenmiş yumurta rahme düşmeden önce 3-4 gün kadar yumurta kanalında kalır. Daha sonra rahme yerleşir ve bebek doğana dek burada büyümeye devam eder.
Ancak eğer döllenmiş yumurta, yumurta kanalı veya başka bir yerde gelişmeye başlarsa dış gebelik (ektopik gebelik) oluşur. Bu gibi durumlarda hamileliğin normal bir şekilde seyretmesi mümkün değildir ve acilen tedavi edilmesi gerekir.
Dış gebelik neden olur?
Ectopic_Pregnancy
Dış gebeliğe sebep olan birçok durum mevcuttur. Bu durum örneğin yumurtalık kanalının zedelenmesi olabilir. Böyle bir hasarda döllenmiş yumurtanın rahme düşmesi engellenir ve döllenmiş yumurta, yumurta kanalında sıkışır.
Ancak eğer aşağıdaki durumlardan birine sahipseniz dış gebelik geçirme olasılığınız yüksektir:
Pelvik inflamatuar hastalık (kadınlarda üreme organı enfeksiyonu)
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Daha önceki bir rahim ameliyatından kalma yaralar
Daha önce dış gebelik geçirmiş olmak
Başarısız bir tüp bağlama operasyonu ya da bağlanan tüplerin açılması
Hamile kalmak için kullanılan ilaçlar
Hormonsal sebepler
Genetik anormallikler
Doğuştan olan kusurlar
Yumurta kanalı ve üreme organlarının yapısını ve fonksiyonunu etkileyen tıbbi durumlar
Ayrıca gebeliği önlemek için kullanılan rahim içi araçlara (spiral vb.) rağmen hamile kalındıysa bu durum da dış gebeliğe sebep olabilir.
Dış gebelik (ektopik gebelik) belirtileri nelerdir?
Dış gebelik genellikle hamileliğin ilk birkaç haftasında gerçekleşir. Bazı durumlarda hamile olduğunuzun bile farkında olamayabilirsiniz ve herhangi bir belirti göstermezsiniz.
İlk ortaya çıkan semptomlar çoğunlukla hafif vajinal kanama ve kasıkta ağrıdır. Bunun dışında aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
Ağrıyla birlikte mide bulantısı ve kusma
Keskin karın ağrıları
Vücudun yalnızca bir tarafında ağrı
Halsizlik ya da sersemlik
Omuzda, boyunda ya da rektumda ağrı
Karında, kasıkta, omuzda ya da boyunda aniden giren şiddetli sancılar
Hafif ya da şiddetli vajinal kanama ya da lekelenme
Baş dönmesi ve bayılma
Rektumda basınç hissi
Dış gebelik, yumurta kanalının parçalanmasına sebep olabilir. Eğer böyle bir durum gerçekleşirse şiddetli ağrı ve şiddetli vajinal kanama görülür.
Yukarıdaki belirtileri gösteriyorsanız mutlaka doktorunuzu aramalı ya da hastaneye gitmelisiniz.
Dış gebelik nerede oluşur?
Dış gebelik genellikle, yumurtanın yumurtalıktan çıkıp rahme taşındığı yumurta kanallarından bir tanesinde oluşur. Bu tür dış gebeliklere tubal gebelik de denir. Bazı durumlarda ise dış gebelik karın boşluğu, yumurtalık ya da rahim ağzında oluşabilir.
Dış gebelik kimlerde görülür?
Cinsel yönden aktif olan tüm kadınlar dış gebelik riski altındadır. Ancak aşağıdaki durumların görülmesi dış gebelik riskini artırabilir:
35 yaş ve sonrasında hamile kalmak
Rahim ameliyatı, abdominal cerrahi ya da birden fazla kürtaj işlemine maruz kalmak
Daha önce pelvik inflamatuar hastalık geçirmiş olmak
Endometriyoz hastalığı geçirmiş olmak
Tüp bağlatmadan sonra ya da rahim içi araç kullanımına rağmen gebelik gelişmesi
Hamile kalmak için alınan ilaçlara ya da işlemlere bağlı olarak gelişen hamilelik
Sigara kullanımı
Daha önce dış gebelik geçirmiş olmak
Daha önce cinsel yolla bulaşan hastalıklar geçirmiş olmak
Yumurta kanalının şeklini ve fonksiyonunu etkileyen rahatsızlıklara sahip olmak
Eğer yukarıdaki durumlardan birine sahipseniz doktorunuza danışmalısınız. Dış gebelik oluşmasını engellemek için gelecekteki riskleri en aza çekmeye yönelik bir tedaviye başlayabilirsiniz.
Dış gebelik nasıl tedavi edilir?
Dış gebelik durumu anne adayı için son derece sakıncalıdır. Bu durumda embriyonun da gelişebilme imkanı yoktur. Dış gebelik durumu söz konusu olduğunda, anne adayının sağlığını ve doğurganlığını koruyabilmek için embriyonun bir an önce dışarı çıkartılması gerekir.
Tedavi seçenekleri dış gebeliğin oluştuğu yere ve gidişatına göre belirlenir.
1) İlaç tedavisi
Bazı durumlarda komplikasyon gelişme ihtimali düşüktür ve doktorunuz size bunu belirtir. Böyle bir durumda doktorunuz yumurta kanalının tahrip olmasını engellemek için bazı ilaçlar yazabilir. Bu durumda reçete edilen ilaçlardan biri Methotrexate’dır. Bu ilaç hızlı bölünen hücreleri durdurur ve yumurta kanalının tahrip olmasını, dış gebeliğin gelişmesini önler. Bu ilacı doktorunuz size enjeksiyon halinde uygulayabilir.
Bu ilaçla beraber aynı zamanda ilacın işe yaradığından emin olmak için düzenli olarak kan testi yaptırmanız gerekir. İlaç işe yaradığında düşük belirtilerine benzer belirtiler gelişecektir. Bunlar; kramp, kanama ve embriyonun dışarı atılmasıdır. Bu olay gerçekleştikten sonra bir ameliyat yapılması genellikle gerekmez. Bu ilacı aldıktan sonra birkaç ay hamile kalamayabilirsiniz.
2) Ameliyat
Birçok doktor embriyonun derhal alınmasını ve yumurta kanalındaki hasarın onarılmasını önerir. Bu işleme ise laparotomi ya da abdominal ensizyon denir. Doktorunuz küçük bir kesik açıp içerisine küçük bir kamera yerleştirir ve daha sonra bu delikten embriyo çıkarılır ve yumurta kanalındaki hasarlar onarılır. Eğer işlem başarısız olursa tekrar edilebilir ancak bu kez daha büyük bir kesik atılması gerekir. Eğer yumurta kanalı çok hasar almışsa doktorunuz yumurta kanalını çıkarmak zorunda kalabilir.
3) Ameliyattan sonra ev istirahati
Ameliyattan sonra dikişlerinizin ve yaranızın iyi bakılması için doktorunuz size bazı talimatlar verecektir. Bunun amacı yarayı temiz ve kuru tutmak, sağlıklı bir şekilde iyileşmesini sağlamaktır. Her gün düzenli olarak enfeksiyon olup olmadığı kontrol edilmelidir. Enfeksiyon belirtilerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
Yara yerinde durdurulamayan kanama
Aşırı miktarda kanama
Kesikten kötü kokulu akıntı gelmesi
Yaraya dokununca yanma hissi
Yara yerinde kızarıklık
Yara yerinde şişme
Ameliyattan sonra az miktarda vajinal kanama ve küçük kan pıhtıları görülmesi normaldir. Ameliyattan altı hafta sonrasına kadar bu durum görülebilir. Dikkat etmeniz gereken diğer noktalar ise aşağıdaki gibidir:
Ağır şeyler kaldırmayın
Kabızlığı önlemek için bol bol sıvı tüketin ve lifli beslenin
Bir süre için cinsel ilişkide bulunmayın, tampon kullanmayın ve vajinal duş almayın
Ameliyattan sonraki ilk hafta mümkün olduğu kadar çok dinlenin, her hafta azar azar hareket etmeye çalışın
Eğer ağrınız artarsa ya da normal olmayan bir durumdan şüphelenirseniz doktorunuzu bilgilendirin.
Dış gebelik tanısı nasıl konur?
Eğer doktorunuz dış gebelik yaşadığınızdan şüphelenirse birtakım testler talep edebilir. Bunlar gebelik testleri ve pelvik muayenedir. Öte yandan ultrason ile rahmin ve yumurtalık kanalının durumuna bakmak da gerekebilir.
Eğer dış gebelik olduğu doktorunuz tarafından doğrulanırsa doktorunuz sizinle gelecekteki hamilelik planlarınız ve tıbbi durumunuz hakkında konuşarak sizin için en uygun tedavi yöntemini seçecektir.
Kaynaklar:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ectopic-pregnancy/basics/definition/con-20024262
https://www.webmd.com/baby/pregnancy-ectopic-pregnancy#2
https://www.nhs.uk/conditions/ectopic-pregnancy/
https://www.healthline.com/health/pregnancy/ectopic-pregnancy#symptoms4
