Kan dolaşımı
Kan dolaşımı nedir?
Kalp ve buna bağlı damarlardan oluşan kalp damar sistemi, kan yolu ile vücuda gereksinimi olan oksijen ve besin maddelerini ulaştırmakla yükümlüdür.
Kanın akciğerler yolu ile oksijenlenmesini sağlar. Kalbin sağ tarafı bu işe atanmıştır. Organlar tarafından kullanılıp oksijenden fakirleşen kan (kirli kan! Aslında kirli değildir, yalnızca oksijenden fakirdir, nedense böyle bir yanlış ifade kullanılmıştır!) vena cava inferior ve vena cava superior denilen büyük toplardamarlar yolu ile sağ atriuma gelir. Buradan triküspit (3 yaprakçıklı kapak) kapak ile sağ ventriküle geçer. Sağ ventrikül kasılarak gelen bu kanı pulmoner artere (akciğer atardamarı) atar ve bu damar ile kanın akciğerde oksijenlenmesi sağlanır.
Büyük dolaşım ise akciğerde oksijenden zengin hale gelen kanı organların kullanması için vücuda gönderen sistemdir. Kalbin sol tarafı bu işten sorumludur. Oksijenden zenginleşen kan (temiz kan! Bu da nedense yanlış adlandırılmıştır!) akciğerden dönen pulmoner venler (akciğer toplardamarları) yolu ile sol atriuma ve buradan da mitral (iki yaprakçıklı kapak) kapaktan geçerek sol ventriküle gelir. Sol ventrikül ise kendisine gelen bu kanı aort damarı ile vücuda gönderir. Aort, çapı en geniş olan atardamardır. Aort kalpten çıktıktan sonra kalp dahil, kafamızdan tırnağımıza kadar, çeşitli organlarımıza ve dokularımıza beslenmeleri ve oksijenlenmeleri için dallar vererek yoluna kadar devam eder.
Kanın bu şekilde kalbin içinde dolaşması kalbin belli bir düzende kasılması ile yani kanı devamlı ileri doğru pompalaması ile mümkün olur. Önce atriumlar kasılarak içindeki kanı ventriküllere boşaltır, sonra ventriküller kasılarak içindeki kanı aort ve pulmoner artere gönderir. Kalbin bu şekilde mükemmel bir zamanlama ile belli bir düzen içinde kasılması kalbin iletim sistemi ile mümkündür.
Kanın kalp içinde devamlı ileriye doğru akışı, kalp kapakları ile mümkün olur: Kanın ventriküllerden atriumlara kaçmaması atrium ve ventriküllerin arasındaki kapaklarla (mitral ve triküspit kapaklar), kanın aort ve pulmoner arterlerden ventriküllere geri kaçmaması ise ventriküller ile bu damarlar arasındaki kapaklarla (aort kapağı ve pulmoner kapak) olur.
Büyük Kan Dolaşımı Nedir? Büyük Kan Dolaşımının Başladığı Yer Ve Sırasıyla İzlediği Yol
Kan dolaşımı kalbin çalışması ile gerçekleşir. Akciğerden alınan oksijenin tüm vücutta kullanılabilmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda oksijen ile birlikte besin öğeleri de kan yolu ile taşınır. Bunun yanında vücutta oluşan atıklarında hücrelerden uzaklaştırılabilmesi kan yolu ile gerçekleşmektedir. Küçük kan dolaşımı ve büyük kan dolaşımı olarak ikiye ayrılmaktadır.
Vücutta kirlenen kanın temizlendiği dolaşım türü küçük kan dolaşımıdır. Sağ karıncıkta başlaya ve sol kulakçıkta biten dolaşımdır. Sağ karıncıkta bulunan kirli kanın akciğerlerde temizlenip sol kulakçığa gelmesi ile oluşmaktadır.
Büyük Kan Dolaşımı Nedir?
Akciğer ’de temizlenen ve oksijen ile dolan kanın vücuda dağıldığı ve vücutta kirlenmiş olan kanın kalbe getirilmesi büyük kan dolaşımıdır. Büyük kan dolaşımı sırasında sol karıncıkta yer alan temiz kanın atardamarlar ve aort yoluyla bütün dokulara ve iç organlara dağıtılmasıdır. Ardından kılcal damarlar ile gelen karbondioksit ve oksijen değiştirilmektedir. Kanda biriken karbondioksit ile birlikte kirli kanın kalbin sağ kulakçığına gelmesi ile büyük kan dolaşımı gerçekleşmektedir.
Büyük Kan Dolaşımının Başladığı Yer ve Sırasıyla İzlediği Yol
İlk aşama: Kalpte bulunan sol karıncıktaki oksijeni bol olan, temiz kan bulunur. Temiz kan bu bölgeden bütün vücuda dağıtılmaktadır.
İkinci aşama: Kalpteki bütün vücuda yayılmış olan ana atardamar olan aorttur. Aort kanı hem alt hem de üst organlara dağıtmak ile görevlidir.
Üçüncü aşama: Vücutta bulunan kılcal damarların her biriyle bütün organ ve bütün dokulara kanın ulaşması sağlanır. Kılcal damalardaki kan içerisinde oksijen az miktarda bulunmaktadır. Vücuttaki döngüde karbondioksitin miktarının artmasıyla kılcal damarlardaki kan kirlenmektedir.
Dördüncü aşama: Toplardamarlarda bütün vücutta meydana gelen kirli kanın kalbe tekrar gelmesi sağlanır.
Beşinci aşama: Toplardamarlar aracılığı ile vücuttan toplanmış olan kirli kan kalbin sağ kulakçığına ulaşması ile büyük kan dolaşımı tamamlanmaktadır.
Sonuç olarak büyük kan dolaşımı kalpteki sol karıncıktan başlar tüm vücudu dolaştıktan sonra kanın sağ kulakçığında bitmektedir. Büyük kan dolaşımı oksijen ile zengin olan kanın tüm vücuda ulaştırılması ve karbondioksit ile zengin olan kanın ise kalbe geri dönebilmesini sağlayan dolaşımdır. Nefes alarak vücuda alınan oksijenin kullanılmasını ve nefes vererek vücuttan atılan karbondioksitin atılmasını sağlamaktadır.
Büyük Dolaşım Büyük Kan Dolaşımının Amacı Nedir İzlediği Yol Ne?
Vücutta gerçekleşen en önemli işlem kan dolaşımıdır. Kan dolaşımı; temiz kanın vücuttaki tüm hücrelere dağılmasını sağlamaktadır. Vücutta kalp çalışmadığı zaman; kan pomplama durur, hücrelere okjijen gitmediği için de ölüm gerçekleşir. Vücuttaki genel kan dolaşımındaki asıl amaç;hücrelere oksijen ve besin taşımak ve oluşan atıkları hücrelerden uzaklaştırmaktır. Kan dolaşımı ikiye ayrılmaktadır:
1. Küçük Kan Dolaşımı
Küçük kan dolaşımı, vücutta kirlenen kanın temizlendiği dolaşım türüdür. Bu dolaşım sağ karıncıkta başlayıp sok kulakçıkta son bulur. Küçük kan dolaşımında sağ karıncıkta bulunan kirli kan; akciğer atardamarı ile akciğere götürülür. Akciğerde temizlenen kan akciğer toplardamarıyla geri kalbin sol kulakçığına gelir.
2. Büyük Kan Dolaşımı
Büyük kan dolaşımında ise akciğerde temizlnen kan vücuda dağıtılır ve vücuttaki kirlenen kan ise kalbe getirilir. Büyük kan dolaşımında sol karıncıkta bulunan temiz kan; aort ve diğer atardamarlar yolu ile tüm iç organ ve dokulara dağıtılır. Sonrasında kılcal damarlarda gelen oksijen ile karbondioksit değiştirilir. Biriken bu karbondioksit ve kirli kan geri kalbin sağ kulakçığına getirilir.
Büyük Kan Dolaşımı Ne Demek?
Vücutta kanın; kalpte sol karıncıktan cıkıp vücudu gezdikten sonra kalbin sağ kulakçığına gelmesine büyük kan dolaşımı denir. Bu dolaşım şeklinde temiz kan tüm vücuda dağıtılır. Bu dolaşım şeklinde atardamarlar temiz ve oksijeni bol kan taşırken toplardamarlar ise kirli ve oksijeni az kan taşır.
