Beta karoten maddesi, aslen A vitamininin öncülüdür. Vücutta provitamin içeriği şeklinde karaciğerde depolanmaktadır ve ihtiyaç anında A vitaminine dönüştürülerek vücuda salgılanır. “Karotenoid”lerin bir türü olan beta karoten, 600’den fazla çeşidin içerisinden sadece bir tanesidir. Onu diğerlerinden ayıran özelliği ise, bu kadar çok çeşidin arasında A vitaminine dönüşebilme oranı en fazla olan beta karotendir. Beta karotenler, vücutta yağda çözülebilme özelliğine sahiptir. Bunun dışında antioksidan özellikleri de bulunan beta karoten, bu özelliği sayesinde insan bünyesindeki zararlı radikallerle savaş halindedir. Beta karoten, bir karotenoid olarak sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunmaktadır. Ve tüm bu sebze ve meyvelere oldukları rengin oluşturulmasından sorumludur. Turuncu renkli sebze ve meyveler, sarı renkli sebze ve meyveler ve, yeşil renkli sebze ve meyveler bol miktarda beta karoten içermektedir ve renkleri az önce de belirttiğimiz gibi beta karoten sayesinde oluşmaktadır. Sebze ve meyvelerin dışında bazı yağlarda ve tahıl ürünlerinde de bulunabilmektedir. Sebzelerde bulunan beta karoten, fotosentezin gerçekleştirilmesi için de çok önemli bir pigmenttir . Bu işlevini aldığı ışığı klorofile ileterek yapar ve fotosentezin oluşmasına böylelikle önemli bir katkıda bulunmuş olur.
Beta karotenin faydaları nelerdir?
İnsan bünyesinde bağışıklık sisteminin desteklenerek, dış kaynaklı enfeksiyon alma durumlarını en alt seviyeye indirebilmektedir.
Vücutta dolaşan serbest radikallerin etkisiz hale getirilmesine yarayan etkili bir antioksidandır.
Erkek ve kadın bünyelerinde kalp krizi oluşma riskini ve damar sertliği hastalıklarını en aza indirger.
Beta karotenin en önemli etkilerinden biri kansere karşı önleyici etkisinin bulunmasıdır. Kalın bağırsak kanseri, ağız kanseri, yemek borusu kanseri, mide kanseri, serviks kanseri ve göğüs kanseri gibi sıklıkla görülen kanser türlerinin oluşmasını engellediği; alması gereken beta karoten miktarını yeterli sayıda alan hastalarda bu kanser çeşitlerinin daha az gözlemlenmesi deneyiyle tescillenmiştir.
Kötü kolesterolun neden olduğu koroner damar hastalıklarının ve hasarlarının iyileşme sürecini hızlandırmakta etkin rol oynar.
Beta karotenin karaciğerde A vitaminine dönüştürülmesiyle birlikte, insan gözünün gece vaktinde daha rahat görebilmesini sağlayan “rodopsine” enziminin üretilmesi adına bu A vitamini gözün retina kısmına gönderilmektedir. Bu sayede göz, geceleri karanlık ortamda daha iyi algılayıcı ve seçici bir görüşe sahip olabilmektedir.
Karaciğer yağlanmasıyla bozulan sağlık koşullarını bu yağlanmaya müdahale ederek iyileştirme özelliği vardır.
Az önce bahsettiğimiz “rodopsine” enzimini üretebilmesinden dolayı gözdeki katarakt oluşumunu da engellemektedir.
Uzun süreyle düzenli ve alınması gereken miktarlarda beta karoten kullanımının yapılan deneyler doğrultusunda zihin sağlığını güçlendirdiği belirlenmiştir.
Beta karotenin vücuda alındığında A vitaminine dönüştürülmesi sayesinde; vücuttaki bağışıklık sistemi sağlığı, sağlıklı bir şekilde gelişerek büyüme, cilt sağlığı ve göz sağlığı gibi pek çok konuda faydalar sağlamaktadır.
Vücut, normal seviyeden fazla ultra-viole ışını emdiğinde beta karoten devreye girerek kanser riski oluşturan radikalleri yok etmektedir.
Beta karoten tüm bu yararlı unsurları sayesinde insan metabolizmasındaki çoğu hastalık için uzmanlar tarafından dahi ek besin olarak kullandırttırılmaktadır.
Beta karoten hangi besinlerde bulunur?
Beta karoten yazının başında da belirttiğimiz gibi sarı, turuncu, yeşil ve kırmızı sebze ve meyvelerde bulunmaktadır. Özellikle turuncu sebze ve meyvelerin içerisinde bol miktarda beta karoten bulunur. Beta karoten içeren besinleri kısaca saymamız gerekirse havuç, kabak, bal kabağı, kayısı, papaya, dolmalık biber, domates, mısır, karpuz, sarı kabak, ıspanak, lahana, marul, kavun, brokoli, şeftali, kırmızı biber, yeşil biber ve patatestir.
Beta karotenin zararları nelerdir ?
Beta karoten kullanımında uzmanların özellikle uyardığı en önemli konu, sigara kullanan bireylerin beta karoten kullanmaması gerekliliğidir. Çünkü sigara kullanan kişiler ekstra olarak beta karoten kullandığında akciğer kanseri riskleri yüksek yüzdelere doğru çıkmaktadır. Bunun dışında her ek takviyede olduğu gibi alınması gereken miktardan fazla alınan beta karoten de vücutta zehirleyici etki yapmaktadır.
