Ay’ın Evreleri
Ay, Dünya’nın tek doğal uydusu ve ona en yakın gök cismidir. Ay da Dünya gibi hareket halindedir. Ay kendi ekseninde dönme hareketi, Dünya etrafında ve Dünya ile birlikte Güneş yörüngesinde turlama hareketleri yapar.
Ay, Dünya’nın tek doğal uydusu ve ona en yakın gök cismidir. Ay da Dünya gibi hareket halindedir. Ay kendi ekseninde dönme hareketi, Dünya etrafında ve Dünya ile birlikte Güneş yörüngesinde turlama hareketleri yapar.
Ay, Dünya’nın tek doğal uydusudur. Güneş Sistemi içinde beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 km, yani Dünya’nın çapının yaklaşık otuz katı kadardır. Ay’ın çapı 3.474 km’dir, bu da Dünya çapının dörtte birinden biraz fazladır.
Dünyaya uzaklığı: 384.400 km
Yer çekimi: 1,62 m/sn²
Yarıçap: 1.737,1 km
Yaşı: 4,53E9 yaşında
Yörünge süresi: 27 gün
Yüzey Alanı: 3,793×107 km²; (0,074 x Dünya)
Ay, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır. Ay’ın Dünya etrafındaki turu Ay’ın ışık alan kısmı sürekli değişmesine neden olmaktadır. Bu da Dünya’dan bakıldığında Ay’ın farklı şekillerde görülmesine sebep olur. Ay yüzeyinin Dünya’dan gözlemlenen farklı şekillerine Ay’ın evreleri adı verilir.
Yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün evreleri Ay’ın ana evreleridir. Ay’ın iki ana evresi arasında geçen süre bir haftadır.
ay evreleriYeni Ay Evresi
Ay’ın Güneş ile Dünya arasında yer aldığı evredir. Bu evrede, Ay’ın Dünyadan görülen yüzü Güneş ışığı almaz ve Ay Dünya’dan görülmez.
İlk Dördün Evresi
Güneş, Ay’ın Dünya’dan görülen yüzünün sağ kısmını aydınlatır. Bu evrede, Ay’ın yarım daire biçimde görülür.
Dolunay Evresi
Ay’ın Dünya’dan görülen yüzünün tamamı Güneş ışığı alır. Bu evrede Ay, parlak ve daire şeklinde görülür.
Son Dördün Evresi
Ay’ın Dünya’dan görülen yüzünün sol kısmı aydınlanır. Bu evrede Ay, yarım daire biçimde görülür. Ay’ın ana evreleri arasında dört tane de ara evresi gözlemlenir.
Yeni ay ile ilk dördün Evreleri arasında ters C şeklinde Hilal evresidir.
Şişkin Ay Evresi İlk dördün ile dolunay Evreleri arasında Şişkin Ay evresidir.
Dolunay ile son dördün Evreleri arasında Şişkin Ay; Son dördün ile yeni ay Evreleri arasında da C şeklinde Hilal görülür.
Ay’ın farklı evrelerde görünmesi periyodik olarak meydana gelen bir doğa olayıdır. Bu değişimler düzenli olarak 29 gün 12 saatte bir tekrar eder.
Bir de şu şekilde inceleyelim
Ay Güneş Sistemi içinde beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 kilometredir bu da Dünya’nın çapının yaklaşık otuz katıdır. Ay’ın çapı 3.474 km’dir, yani Dünya çapının dörtte birinden biraz fazladır. Dolayısıyla Ay’ın hacmi Dünya’nın hacminin %2’sidir. Kütlesi Dünya kütlesinden 81,3 kat daha düşüktür. Yüzeyinde kütleçekim etkisi yer çekiminin yaklaşık %17’sidir. Ay, Dünya’nın yörüngesinde bir turunu 27 gün 7 saatte tamamlar. Dünya, Ay ve Güneş geometrisinde görülen periyodik değişimler sonucunda her 29,5 gün /29 gün 12 saatte tekrar eden Ay’ın evreleri oluşur.
Ay, insanların üzerine iniş yaparak yürüdükleri gökcismidir. Yerçekiminden kurtulup uzaya çıkan ve Ay’ın yakınından geçen ilk yapay nesne Sovyetler Birliği’nin Luna 1 uydusudur. Ay yüzeyine çarpan ilk insan yapısı nesne Luna 2 uydusudur. Normalde görünmeyen Ay’ın öteki yüzünün ilk fotoğraflarını ise Luna 3 uydusu çekmiştir. Bu üç uydu da 1959 yılında uzaya fırlatılmıştır. Ay yüzeyine ilk yumuşak iniş yapabilen uzay aracı Luna 9 ve Ay yörüngesine giren ilk insansız uzay aracı da Luna 10’dur. Bu iki uydu da 1966’da uzaya fırlatılmıştır. ABD’nin Apollo programı 1969 ve 1972 yılları arasında altı başarılı inişle, günümüze kadar insanlı görevleri başaran tek uzay programıdır.
Ay’ın iki yüzü ve gelgit / medcezir durumu
Ay, Dünya’nın yörüngesinde eş zamanlı olarak hareket eder, yani her zaman aynı yüzü Dünya’ya dönüktür. Ay’ın oluşumunun başlarında dönüşü yavaşladı ve Dünya’nın kütlesi nedeniyle oluşan gelgit deformasyonlarına bağlı sürtünme etkilerinin sonucu olarak günümüzdeki konumunda kilitlendi.
Çok uzun zaman önceleri Ay daha hızlı dönerken, gelgit tümseği Dünya – Ay hattının önünde dönüyordu. Çünkü gelgit tümsekleri yeteri kadar hızlı olarak Dünya ile aynı hatta gelemiyordu. Bu hattın dışına çıkan tümsek nedeniyle oluşan tork Ay’ın dönüşünü yavaşlattı. Ay’ın dönüşü yörünge hızına denk gelecek kadar yavaşladığında gelgit tümseği Dünya’nın tam karşısına geldi ve bu nedenle tork ortadan kayboldu. İşte bu nedenden ötürü Ay, Dünya yörüngesinde döndüğü hızla kendi çevresinde de döner ve Dünya’dan her zaman Ay’ın aynı yüzü görünür.
Ay’ın Dünya’ya karşı olan yüzünden Ay’ın görünen yüzü, diğer tarafına da Ay’ın öteki yüzü denir. Öteki yüz Ay’ın karanlık yüzü ile karıştırılmamalıdır. Ay’ın karanlık yüzü herhangi bir anda Güneş tarafından aydınlatılmayan yarıküresidir. Ayda bir kere bu yüz yeniay safhasına Ay’ın görünen yüzü olur. Ay’ın öteki yüzü ilk olarak 1959’da Sovyet uzay sondası Luna 3 tarafından fotoğraflandı. Ay’ın öteki yüzünün ayırt edici özelliklerinden biri Ay denizi (mare / maria) adı verilen düzlüklerin hemen hemen hiç olmamasıdır.
Son olarak şu şekilde bitirelim
Ay takvimi nedir?
Kamerî takvim veya Ay takvimi, Dünya’nın Güneş çevresindeki hareketleri yerine Ay’ın tam devrelerini temel alan takvim. “Mevsim yılı” da denilen bir Güneş yılında 12.37 sinodik ay bulunur, yani ay senesi daha çabuk tamamlanır.
Ayın evreleri veya fazları, (genel olarak Dünya’daki) bir gözlemcinin gördüğü Ay’ın aydınlık yüzünün, Ay’ın toplam görünür yüzeyine oranını belirtir. Ay tıpkı Dünya gibi, kendinden ışık vermez. Güneşten aldığı ışığı yansıtır. Bu yüzden, Ay’ın Dünya ve Güneş’e göre konumuna göre belli bir kısmı aydınlık diğer yüzeyi ise karanlık gözükür.
Hilal, yarımay, dolunay gibi şekillerde görünür ki bunlara Ay’ın evreleri (safhaları) denir.
Ay’ı tüm yüzeyinin aydınlık göründüğü dolunay evresi, Ay’ın Dünya’ya dönük yüzü Güneş’in karşısına geldiği zaman görülür. Ay tam olarak Güneş ile Dünya arasındayken aydınlık yüzü Dünya’dan hiç görünmez. Bu evresi yeni ay olarak adlandırılır. Yaklaşık iki hafta sonra dolunay görülür. İlk yeni aydan 29,5 gün sonra Ay tekrar Güneş’in karşısına geçer ve tekrar yeni ay görünür.[1]
Ay’ın Evreleri
Ayın evreleri sırasıyla… Ayın evreleri nasıl oluşur?
AYIN EVRELERİ
Bu sekiz evre sırasıyla yeni ay, ilk dördün, dolunay ve son dördün evreleri Ay’ın ana evreleridir.
Ayın 4 ana evresi nelerdir?
Ayın Evreleri Nasıl Oluşur?
Ay’ın 4 ana 4 de ara evresi bulunmaktadır. Uydu, Güneş’ten gelen ışıkları yansıtırken farklı görünmekte ve bunlara da evre denilmektedir. Buna göre, Ay’a ait 8 evre aşağıdaki gibi sıralanmaktadır. Ay’ın bu evreleri toplam 29,5 günde tamamlanır.
– Yeni Ay: Ay, bu evrede Güneş ile Dünya arasındadır. Uydunun karanlık bölgesi Dünya’ya dönük olduğu için gökyüzünde Ay’ı görmek mümkün olmaz.
- Hilal : Ay, bu evrede Güneş’in doğusundadır ve C harfinin tersine benzer.
– İlk Dördün : Bu evre Hilal’den bir hafta sonra görülür ve uydu D harfine benzeyen bir görüntü sergiler.
– Şişkin Ay: Ay, ilk dördün ile Dolunay arasındadır.
– Dolunay: Burada Dünya, Güneş ile Ay’ın arasına girer. Ay, tam bir daire şeklindedir.
– Şişkin Ay: Ay, son dördün evresine yaklaşmaya başlar.
– Son Dördün: Burada uydunun sol tarafı aydınlanır. Ay’ın şekli D harfinin tersine benzer.
- Hilal : Burada Ay, Güneş’in doğusuna düşer ve C şekline benzer.
Ayın Hareketleri
Ay da Dünya gibi sürekli hareket eden bir yapıdadır. Bu bağlamda, uydunun toplamda 3 hareketi bulunur. Uydu; kendi etrafında, Güneş’in çevresinde ve Dünya’nın çevresinde döner. Tüm bu hareketlerin tamamlanması ise farklı hızlarda olduğu için farklı süreçleri kapsar.
Ay’ın Dünya ekseninde dönme hareketi ile kendi etrafında bir turu tamamlaması aynı anda biter. Bu bağlamda, Ay’ın her iki hareketinin tamamlanma süresi 27 gün ve 8 saattir. Ay’ın Güneş çevresindeki bir turu ise Dünya ile aynı zaman diliminde tamamlanır. Yani Ay, 365 gün ve 6 saatte Güneş’in etrafındaki bir turun sonuna gelir.
