Pakistan nerededir, Pakistan ekonomisi, kültürü, ulaşımı hakkında bilgi.
Asya kıtasında yer alan Pakistan İslam Cumhuriyeti’nin yüzölçümü 803.940 km2 olup, nüfusu 75 milyon kadardır. Başkenti Islamabad’tır. Pakistan’ın batısında Iran İslam Cumhuriyeti, batısında ve kuzeybatısında Afganistan, kuzeydoğusunda Çin ve Hindistan, doğusunda ise Hindistan bulunur.
Pakistan güneyde, İran ile Hindistan arasından Umman Denizi’ne ve dolayısıyla Hint Okyanusu’na açılır. Hint Yarımadası’nın kuzeybatı köşesinde bulunan Pakistan geri kalmış ve yoksul bir ülkedir. 1947 yılında İngiliz egemenliğinden kurtulan bölgede Müslüman olan azınlık, Hindu hakimiyetine girmemek için Pakistan’ı kurdu. Hindistan ile arasındaki çatışmalar ve 1600 km. uzunluktaki iki ayrı eyaletten oluşması (arada Hindistan olmak üzere Batı ve Doğu Pakistan) birçok huzursuzluğun meydana gelmesine sebep oldu.
1971 yılındaki Doğu ve Batı Pakistan arasındaki savaş sonunda, Hindistan, Doğu Pakistan’ın Bangladeş adı altında bağımsız bir devlet kurmasına yardımcı oldu. Böylece Batı Pakistan “Pakistan” adı altında müstakil bir devlet oldu. Pakistan Birleşmiş Milletler Örgütü ile Cento’nun üyesidir.
Yüzey şekilleri: Kuzey ve kuzeybatıda bulunan yüksek Himalayalar alçalarak, güneydoğuda Hint Okyanusu kıyılarında ova, çöl ve bataklık haline geçerler. Kuzey bölümünde bulunan dağlar 8000 metreden daha yüksektirler (Nanga Parbat Dağı 8125 m. yüksekliğindedir). Derin vadilerden geçip ovalara doğru uzanan İndus Nehri, kaynağını bu dağlardan alır. Yukarı İndus’un batısında bulunan Şitral bölgesi, yüksek platolar ve sıradağlarla kaplıdır. Kuzeybatıda yer alan Hindikuş Dağları, Pakistan ile Afganistan arasında doğal bir sınır olarak uzanırlar.
Daha güneyde ise, Peşaver ile Kâbil’i birbirine bağlayan ünlü Hayber Geçidi bulunur. Güneye doğru birkaç sıra halinde uzanan batıdaki dağlar da pek yüksek değildir. Kuzey Bulucistan’daki Süleyman Dağları’nın Taht-ı Süleyman Tepesi ancak 3300 m. kadardır. Bulucistan eyaleti yüksek platolardan meydana gelmiş, kurak bir bölgedir. Büyük İndus Ovası’ndan Salt Sıradağları’yla ayrılan Rawalpindi, ülkenin ikinci yüksek platosudur. Güneydeki Sind eyaleti ise Tar Çölü’nün bir bölümünü oluşturur. Indus Ovası, Indus Nehrinin meydana getirmiş olduğu geniş bir alüvyon deltasıdır. Ova Hint Okyanusu doğrultusunda gittikçe alçalır. Ancak bu bölümde sadece Indus Nehri ile değil fakat Pencap (beş nehir ülkesi) Oelum, Cenap, Ravi, Beas ve Sütleç ırmakları tarafından da sulanır.
İklim ve bitki örtüsü: Muson rüzgarları ülkeyi büyük ölçüde etkiler. Ancak denizden uzaklaştıkça kara iklimi kendini gösterir. Kış mevsiminin devam ettiği ekim-mart aylarında iç bölgelerden (kuzeydoğudan) gelen kuru ve soğuk muson rüzgârları Hint Okyanusu’na doğru eserler. Kuzeyde çok sert geçen kış mevsimi güneye doğru yumuşar. İndus Ovası’nın kuzeyinde dahi kış mevsimi ılık geçer. Lahor’da sıcaklık ortalaması 45 ile 27 derece arasında değişir.
Yaz mevsiminde güneybatıdan, Hint Okyanusu’ndan karaya doğru yaz musonları eser. Yaz mevsiminin ilk aylarında yaz musonları kuru ve sıcak bir rüzgâr halindedir. Haziran ayında İndus Ovası’ndaki Yakupabad’da sıcaklık 45.5 derece kadardır. Yaz ayları sonuna doğru muson rüzgârları yağış getirirler. Lahor’da yıllık yağış ortalaması 488 mm. kadardır. Bu miktar iç bölgelerde Karaçi’de 196 mm. Yakupabad’da ise 91 mm. kadardır. Indus Ovası ile birlikte bütün Pakistan’da bitki örtüsü seyrektir. Ülkenin kuzey bölümünde, Himalaya Dağları eteklerinde, yapraklarını döken ve dökmeyen ağaçlardan oluşmuş bir orman örtüsü görülür. Ağaçlar arasında, sadece bu bölgeye özgü, yapı malzemesi olarak kullanılan sedir ağacı büyük önem taşır. Sedir ağaçları yanında diğer tü rler ise, meşe, ceviz ve kestanedir.
Nüfus daha çok Karaçi ve Indus Ovasında yoğundur. Kurak olan Bulucistan Platosu ve çöller ile kuzeydeki dağlık bölge çok tenhadır. Halkın büyük bir bölümü, Akdeniz ırkından olan, açık tenli Pencaplılar’dır. Samİ kökenli Patanlar ile Iran kökenli Beluçiler ise azınlığı oluştururlar. İngilizce en çok yaygın olan dildir. Ancak Pakistan’ın resmİ dili Urduca’dır. Yerel diller arasında, Pencap, Sindi, Puştu, Beluçi ve Brahui dillerini sayabiliriz. Nüfusun ancak %20’ye yakın kısmı okuryazardır. Pakistanlıların %90’a yakın kısmı Müslüman’dır. Geri kalanlar ise Zerdüşt ve Hıristiyan’dırlar. Halkın 3/4’ü geçimini topraktan sağlar. Başkent İslamabad’ın yanında, Karaçi, Lahor, Haydarabad, Lyalpur ve Multan diğer önemli şehirleridir.
Tarım: İlkel yapılan tarımda, topraklarının ancak %50’si sulanır. Dünyanın en büyük toprak dolgu barajlarından biri olan Mangla Barajı, sulamada büyük önem taşıması yanında aynı zamanda hidroelektrik enerjisi üretiminde de en büyük kaynaktır. Buğday ve pamuk başta gelen üründür. Şekerkamışı, pirinç, tütün ve yağlı tohumlar da önde gelen diğer ürünleridir. Pencap Ovası’nda,Sind eyaletinde sulanan topraklardan elde edilen yüksek kalitedeki pirinç ihraç ettiği ürünler içerisindedir. Hurma ve meyve Bulucistan’da yetiştirilir. Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın yetersizliği yanında, balıkçılık önemli bir ekonomik faaliyettir.
Halkın %40’ının protein ihtiyacını sağlayan balık, ülkenin aynı zamanda önemli bir ihraç ürünüdür. Sind eyaletindeki göllerde de özel olarak çok sayıda ve değişik türde balık üretilir. Sind ve Karaçi eyaleti kıyılarının açığındaki Hint Okyanusu suları zengin balıkçılık alanlarıdır. Okyanus sularında yapılan balıkçılıkta daha çok ton balığı avlanır.
Madenler Yeraltı kaynakları çok sınırlı olan Pakistan’da, maden çıkarımı gelişmemiştir. Kömür, daha çok Makarvval ve Transindüs bölgelerinden çıkartılır. Kuzeydeki dağlık bölgeden çıkartılan demir cevheri oldukça kalitelidir. Potvvar Platosundan çıkartılan petrol ülkenin ancak %20 ihtiyacını karşılar. 1952 yılında Sui’de bulunan doğal gaz kaynakları, dünyanın en büyük kaynaklarından biridir. Karaçi ve Multan’daki sanayi merkezleri enerji kaynağı olarak, borularla Sui’den gelen doğal gazı kullanırlar.
Sanayii ve Ticaret: Pamuklu dokuma sanayii ülkede en gelişmiş olan türdür. Pamuklu dokuma fabrikalarının yarısı Karaçi kentinde bulunur. Lahor, Lyalpur, Multan ve Rahimyar Handa önemli pamuklu dokuma merkezleridir. Pamuklu eşya ile işlenmemiş deri ve kürk, ülkenin en önemli ihraç maddeleridir. Lahor da bulunan Bata ayakkabı fabrikası dünyanın en büyük ayakkabı fabrikalarından biridir. Petrol tasfiyesi ile gübre yapımı da diğer sanayii dalları arasında yer alır. Halkın %10’u el sanatları ile uğraşır. El örgüsü, tekstil, kilim, lake eşya, seramik ve madenî eşya başta gelen el sanatlarıdır.
İhracat ürünleri arasında halı, az da olsa yer alır.
Pakistan’da Ulaşım: Ülkede yaklaşık 40 bin km.yi aşan karayolu vardır. Demiryolu ulaşımı ülkede, karayolundan daha önemlidir. Demiryolu uzunluğu 8 km.yi geçer. Ülkede hala öküz, deve ve atların çektiği arabalar başlıca taşıt aracı olarak kullanılmaktadır. Önemli limanları arasında Karaçi başta gelir. Karaçi ve Lahor’da uluslararası nitelikte havalimanları vardır. Pakistan Hava Yolları (PIA) bu havalimanlarından ülke dışına sefer yanar.
