Kurban Bayramı (Arapça: عید الأضحی; ʿĪd al-Adhā, Farsça: عید قربان; Eyd-e Qorbān), Müslümanlar tarafından Hicrî takvime göre Zilhicce ayının 10. gününden itibaren dört gün boyunca kutlanan dinî bir bayramdır. Zilhicce ayının onuncu, on birinci ve on ikinci günlerine ‘Eyyâm-ı nahr’ (Kesme günleri) ve bir önceki gün olan Zilhicce ayının dokuzuncu gününe Arefe denir. Kurban Bayramı, aynı zamanda İslam âleminin her yıl Mekke’de hac farizasını ifa ettikleri vakittir.
Kurban Bayramı, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan birçok ülkede dinî bayram olmasının yanı sıra resmî tatil ilan edilir. Ramazan Bayramı ile beraber İslam dinindeki en önemli iki bayramdan biridir.
Hicri takvim bir ay takvimi olduğu için yıllar güneş temelli miladi takvimden 11-12 gün kısadır. Bu nedenle Kurban Bayramı her sene 11-12 gün daha erken kutlanır. Yaklaşık 33 senede bir bayram aynı tarihlere tekabül eder.
Kurban’ın anlamı
İslam dini terimi olarak Kurban, Allah’a yaklaşmak ve Allah rızasına ermek niyetiyle kesilen, kurban edilen, hayvan demektir. Kur’an’da geçen İbrahim peygamber ve oğlu İsmail ile ilgili kıssadan yola çıkarak, kurban kavramı, çok daha genel bir adanmışlığı, Allah için bireyin her şeyini feda edebilecek olmasını, Allah’a teslimiyeti ve ona karşı şükür içinde olmayı ifade etmektedir. Kur’an’da Hac Suresinde bu konuda bir ayet vardır.[1][2]
Diğer dillerde Kurban Bayramı
Kurban Bayramı farklı dillerde ve farklı kültürlerde, kültürel etkilerle de, farklı isimlerle anılmaktadır. Arapça İyd-el Adha şeklinde okunan tüm dünyada yaygın olan bir isimdir. Türkçede Kurban Bayramı olarak anılırken, Hindistan ve Pakistan’da bayrama genellikle Bakra Eid denir ki bunun anlamı “Keçi Bayramı”dır; bu ülkelerde sıklıkla kurban edilen hayvan keçidir. Bakra Eid Güney Afrika’da da kullanılan bir isimdir. Bangladeş’te kullanılan yaygın isimlerse Id-ul-Azha ve Korbani Id‘dir. Türkçe ismine benzer bir şekilde Bosna-Hersek, Bulgaristan da Koç bayram, Arnavutluk’ta Kurban Bajram şeklinde anılır. Nijerya’da Babbar Sallah, Somali’de ve Kenya ile Etiyopya’nın Somalice konuşan bölgelerinde ise Ciidwayneey olarak bilinir.[3]
Tanah’a göre İbrahim’in eşi Sare’den bir çocuğu olmuyordu ve İbrahim Sare’den bir çocuğu olması durumunda bunu Allah’a Kurban olarak adadı. Allah, “İshak’ı, sevdiğin biricik oğlunu al, Moriya bölgesine git” dedi, “Orada sana göstereceğim bir dağda oğlunu yakmalık sunu olarak sun.”, 8-9-10-11-12-13: İbrahim, “Oğlum, yakmalık sunu için kuzuyu Tanrı kendisi sağlayacak” dedi. İkisi birlikte yürümeye devam ettiler. Allah’ın kendisine belirttiği yere varınca İbrahim bir sunak yaptı, üzerine odun dizdi. Oğlu İshak’ı bağlayıp sunaktaki odunların üzerine yatırdı. Onu boğazlamak için uzanıp bıçağı aldı. Ama Rab’bin meleği göklerden, “İbrahim, İbrahim!” diye seslendi. İbrahim, “İşte buradayım!” diye karşılık verdi. Melek, “Çocuğa dokunma” dedi, “Ona hiçbir şey yapma. Şimdi Allah’tan korktuğunu anladım, biricik oğlunu benden esirgemedin.” İbrahim çevresine bakınca, boynuzları sık çalılara takılmış bir koç gördü. Gidip koçu getirdi. Oğlunun yerine onu yakmalık sunu olarak sundu.”(Yaratılış: 22:2-8-9-10-11-12-13)[4]
Kur’an metinlerinde bahsi geçen çocuğun “yumuşak huylu, uslu bir erkek çocuk” olmasından bahsedilip ismi belirtilmemiştir (Sâffât Sûresi: 101). Fakat İbrahim’in ilk çocuğu İsmail olduğu ve ayetin devamında İshak müjdelendiği için İsmail olarak tefsir edilir ve müslümanlar çocuğun İsmail olduğuna inanırlar.[5] Diğer İslami kaynaklara göre, İbrahim Peygamberin eşinin kısır olması nedeni ile bir çocuğu olmayınca (bazı rivayetlere göre 125 yıl)[kaynak belirtilmeli] Allah’a yalvarır, dua eder. Kendisinin ve eşinin yaşlı olduğu bir zamanda mucizevi bir şekilde oğlu olur.[6] Çocuk biraz büyüdüğünde, İbrahim peygamber rüyasında onu kurban etmesi gerektiğini görür. Oğluna “Yavrum, ben rüyamda seni boğazladığımı gördüm. Düşün bakalım, ne dersin?” dedi. O da, “Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşallah beni sabredenlerden bulacaksın” der.[7] Peygamberlerin rüyaları normal insanların rüyalarından farklı olduğundan bu bir emir olarak kabul edilmiş ve İbrahim peygamber oğlunu kurban etmeye götürmüştür. Ancak Allah’ın emriyle bıçak çocuğu kesmez. Bu esnada Cebrail kucağında bir koç ile gelir.[8][9] Bu imtihan başarı ile geçildikten sonra tüm İbrahimi dinlerde Zilhicce ayının 10. günü aynı şekilde kurban kesilerek kutlanan bayram olmuştur.[10] İslam peygamberi, Hac gibi terk edilen İbrahim geleneği, tekrar hayata geçirmiştir.
Bayram namazı
Bayram sabahı, Bayram namazı kılınır ve Bayram hutbesi okunur. Arefe günü sabah namazından itibaren her farz namazın arkasından aşağıdaki vacip olan teşrik tekbirleri bayramın son ikindi namazı da dahil olmak üzere yirmi üç vakitte getirir.[11]
Çeşitli bölgelerde Kurban Bayramı kutlamaları
Güneş’in doğuşundan 45 dakika sonra bayram namazı kılınır. Kurbanlar genelde ilk gün kesilir. Elde edilen et üç eşit parçaya bölünür; üçte biri kurban kesenin akrabalarına, üçte biri fakirlere dağıtılır. Kalan üçte biri ise kurbanı kesenin ailesine kalır.[12] Kesilen kurbanın etinden yapılan yemekler bayram boyunca misafirlere ikram edilir. Tanıdık ve akrabalar ziyaret edilir, çocuklara harçlık, şekerleme ve hediyeler verilir.[13]
Türkiye’de her yıl çok sayıda hayvan Kurban Bayramı esnasında kesilmektedir. 2012 verilerine göre Türkiye’de 753 bin büyükbaş ve 1 milyon 930 bin küçükbaş hayvan kurban edildi.[14]
Diğer dinlerde kurban kavramı
İslam’daki gibi belirli bir bayram zamanı ile ilişkilendirilen büyük bir kurban eylemi bugün varlığını sürdüren İbrahimi Dinlerde nadir görülse de diğer İbrahimi dinlerde de kurban kavramı mevcuttur. Arapça kurban sözcüğü ile ilişkili olan İbranice korban sözcüğü de sözlükte “yakınlaşmak” anlamına sahiptir ve dinî bağlamda, şeklî uygulama açısından İslam’dakine benzer bir tür kurban etmeyi öngörür. Bugün Musevilerin büyük bir kısmı hayvan kurban etmeyi kesmişlerdir. Bunun en büyük sebebi Tapınak’ın var olmayışıdır;[15] bununla birlikte hayvan kurban etmenin özellikle Tapınak mevcutken düzenli bir şekilde yapılan bir ibadet olduğu bilinmektedir.[16] Bununla birlikte bu hayvan kurbanı büyük oranda günahlardan arınmak için yapılırdı ve İslam’daki Kurban Bayramına benzer bir uygulama bağlamında ele alınmazdı.
Kurban Bayramı tarihleri
İslam dininde kullanılan ve bayram günlerini tespit etmekte temel alınan takvim ay takvimi olduğu için Gregoryen takvimi yıllarında farklı günlere denk gelir. Aynı sebeple aynı Gregoryen yıl içerisinde iki Kurban Bayramı da yaşanabilir. 2022 yılında Kurban Bayramı tatili Türkiye’de 9-12 Temmuz tarihleri arasında 4 gündür. 8 Temmuz arife; 9-12 Temmuz tarihleri 1, 2, 3 ve 4 günleridir.
ZİLHİCCE
Kurban Bayramı Zilhicce Ayının Kaçıncı Günü
Kurban Bayramı Müslümanların kullandığı Hicri takvime göre Zilhicce ayına denk gelir. Peki, Kurban Bayramı zilhicce ayının kaçıncı günü? Zilhicce ayının 10. Gününden başlayarak 4 gün boyunca kutlanan bir bayram olan kurban dini bir bayramdır. Zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günleri kesme günleri yani Eyyam – ı Nahr olarak isimlendirilmiştir. Kurban Bayramı’na gelmeden bir gün öncesi yani zilhicce ayının 9. Günü ise arife günü olarak isimlendirilir.
Kurban Bayramı sırasında maddi durumu yerinde olan Müslümanlar Mekke’ye giderek hac görevlerini yerine getirirler. Kurban Bayramı’nda Müslüman çoğunluğun yer aldığı ülkelerde resmi tatil ilan edilir. Türkiye’de bu ülkelerden bir tanesidir. İslam dünyasında en büyük iki bayramdan bir tanesi olarak kabul edilen Kurban Bayramı bu yıl 31 Temmuz Cuma gününe denk gelecektir.
Kurban Bayramı Hicri Takvim
Kurban Bayramı Müslümanlar tarafından kullanılan hicri takvime göre hesaplandığında zilhicce ayına denk gelir. Kurban Bayramı zilhicce ayının kaçıncı günü merak edenler için Kurban Bayramı zilhicce ayının 10. Gününde başlar ve dört gün boyunca bayram devam eder.
Kurban Bayramının ilk üç gününde kesim yapılabilir. Ancak geleneklerine göre kurbanlar bayramın ilk gününde kesilir. Kurban Bayramı sabahında güneş doğduktan tam 45 dakika sonrasında bayram namazı kılınır. Bayram namazının kılınmasının ardından kurban kesimi yapılır. Kurban Bayramı yalnızca Müslümanlar tarafından kutlanır. Miladi takvime göre ise bayram 31 Temmuz’a denk gelir.
Hicri takvim ay yılı hesap alınarak oluşturulmuş bir takvimdir. Miladi takvim ise güneş temellidir. Bu nedenle de hicri takvim miladi takvimden 11 – 12 gün daha kısadır. Kurban Bayramının her yıl 11 – 12 gün daha erken kutlanmasının nedeni de budur.
Kurban Bayramı Ne Zamana Denk Gelir?
Kurban Bayramı zilhicce ayının kaçıncı günü? Kurban Bayramı Zilhicce ayının 10. Gününe denk gelir. Allaha olan teslimiyeti ve şükrü anlatan bu ibadet tüm Müslüman alemi tarafından büyük bir heyecan içerisinde beklenir. Kuran içerisinde yer alan hac suresinde kurban ibadeti ile ilgili olan ayeti görmeniz mümkündür.
Kurban Bayramı miladi takvim hesabına göre 31 Temmuz’a denk gelir. Bu tarihte başlayacak olan kurban 3 Ağustos tarihinde bitecektir. Kurbanın başlangıç tarihinden bir gün öncesi 30 Temmuz tarihi arife olarak isimlendirilir.
Kurban Ne Zaman Kesilir?
Kurban Bayramı’nda kesim bayramın 1,2 ve 3. Günlerinde yapılır. Bayramın ilk gününden bir öncesindeki güne ise arife denilir. Kurban Bayramı’nda manda, keçi, inek, koyun ya da deve kesilebilir. Kurban eti kesildikten sonra 3’e bölünür. Etin bir kısmı akrabalara bir kısmı yoksullara diğer kısmı ise kurbanı kesen ailede kalır. Bu kalan et bayram süresinde gelen misafirlere pişirilerek yedilir. Beşir derneği ile iletişime geçerek kurban bağışında bulunabilirsiniz. Bu şekilde kurbanınız dernek tarafından alınır kesilir ve bölünerek yoksul kimselere dağıtılır. Kurban Bayramı zilhicce ayının kaçıncı günü Kurban Bayramı zilhicce ayının 10. Gününe denk gelir. Miladi takvime göre ise 31 Temmuz günü Kurban Bayramının başlangıcıdır.
Kurban Bağışı
Kurban bağışı yapabilmek için güvenilir bir dernek olan Beşir derneğinden yardım alabilirsiniz. Kurban bağışı için Beşir derneğinin resmi web adresini ziyaret edebilir ve burada bağış için gerekli olan formu doldurabilirsiniz. Kurban bağışı yapabilmek için bağış formunu doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurmanız son derece önemlidir. Beşir derneği kurban eti dağıtımı için sıkı bir araştırma yapar ve kurban etlerinin yoksul ailelere bağışlandığından emin olur.
