En kısa şekilde neyin doğru olarak değerlendirilebileceği ve neyin yanlış olarak değerlendirileceğiyle ilgilenilmesi sürecidir. Bu kavram bir bakıma da kültürel, dini, felsefi ve seküler topluluklar aracılığıyla insanların pek çok davranışının neye göre doğru neye göre yanlış olduğunu nitelendirebilecek bir ilkeler ve yargılar sistemi olduğu bilgisi karşımıza çıkmaktadır.
Kabul edilmiş olunan doğrular ve yanlışlar toplumda var olan bir grup ya da bir kültür biçimi tarafından düzenlenilir ve kanun niteliğinde kabul edilmektedir. Toplumlarda bu tip kanunlaşmış biçimde kabul edilen ahlak ilkeleri de gruplar tarafından uygulanmak üzere uygun kurallar olarak kabul edilmektedir. Genel kapsamda kabul edilen ahlak yargılarını uygulamayanlar ise toplum içerisinde dışlanarak “dejenere” denilen sınıflar şeklinde görülmektedir.
Ahlak felsefesinin içeriği nedir?
Ahlak denilen normu felsefi süreçler içerisinde inceleyen ve açıklama şansı bulan düşünce sistemi ahlak felsefesi olarak açıklanabilmektedir. Ahlak felsefesiyle birlikte ahlakın tam olarak ne olduğu, insanların bulundukları eylemlerin temellerini, ahlaki eylemlerin neye dayandırılarak oluşturulduğu, kötü eylemlerde bulunulmasının nedenlerini ve de iyi eylemlerde bulunulmasının nedenlerini incelemektedir. Yani ahlak felsefesi mantık olarak ahlak kavramı üzerinde pek çok açıdan düşünme açısı taşıyan, soruşturma açısı yaşayan, ahlakla sürdürülecek bir hayat için neler yapılması gerektiği üzerinde kafa yoran ve gerekirse bu kavramlar üzerinde tartışan bir bilim çeşididir.
Ahlak felsefesinin konusunu oluşturan kavramlar nelerdir?
- Etik : İnsanların ahlakla ilgili olan davranışlarının neticesinde ortaya çıkmış olan sorunların incelendiği bilim dalı olarak ortaya çıkmıştır. Etik dediğimiz durum, insanların bulunabilecekleri özel durumlarda ahlaklılık normlarını ne şekilde koruyabileceklerine dair araştırmalar yapmaya devam etmekte ve bunun adına da uygulamalı etik demektedir.
- Kötü : Yapılmasının uygun görülmediği, faydasız ve anlamsız görülen değerlerin bütünüdür. Kişilerin hiç bir zaman yapmaması gereken davranışlar genel yapı olarak kötü şeklinde nitelendirilmiştir.
- İyi : İnsanların hem kendilerine, hem var olan değerlere hem de topluma katkı sağlayacağı ve değerli olarak adlandırılabilecek hareketlerin bütünü iyi olarak tanımlanmıştır. İnsanların normal şartlarda yapmaları gereken tüm davranışlar “iyi” başlığı altına alınmıştır.
- Erdem : Ahlak açısından her daim değeri olan ve iyi olarak değerlendirilebilecek davranışlar aynı zamanda erdem ve erdemli olma potasına da girebilmektedir. Ahlak felsefesinde en çok öne çıkartılan, övülen ve yüceltilen değerler erdem ve kendisiyle ilgili olan değerlerdir. Bilgelik, cesaret, alçakgönüllülük vb.
- Vicdan : İnsanlara bulundukları hareketlerde tam olarak neyin kötü ya da neyin iyi olabildiğini ayırt etmelerini sağlayan güce vicdan denilebilmektedir. İnsanları dış dünyada iyi davranan bir insan olmaya sevk eden bir iç hesaplaşma olduğu da söylenebilmektedir.
- Sorumluluk : Kişinin tamamen kendi özgür iradesiyle bulunduğu eylemlerin iyi ya da kötü sonuçlarına katlanması durumu sorumluluktur. Sorumluluk kazanılabilmesi için bir kişinin iradesel özgürlüğünün bulunması gerekmektedir. Ayrıca bir bireyin sorumluluk sahibi olduğunu söyleyebilmek için de bazı nitelikleri barındırması gerektiği göz ardı edilmemelidir. Bu nitelikler; akıl sağlığına sahip olmak, iyi ve kötünün ayırdına varabilmek ve yaptığı eylemlerinde özgür olması durumudur.
